Ateński dramaturg Arystofanes napisał kiedyś: To od ich wrogów, a nie przyjaciół, miasta uczą się lekcji budowania wysokich murów i okrętów wojennych. Chociaż pierwotnie ten cytat dotyczył obrony państwa-miasta przed nieprzyjaciółmi, może mieć on również zastosowanie do obrony organizmu przed chorobami zakaźnymi. Od dawna naukowcy badają wirusy, bakterie i pasożyty i uczą się, jak lepiej chronić organizm przed chorobami. To właśnie z tej dziedziny badań powstała koncepcja szczepień, a dzięki ciągłej pracy badaczy szczepionki są nadal rozwijane i ulepszane. W opiece weterynaryjnej trzody chlewnej szczepionki są integralną częścią planu utrzymania zdrowia świń. W rezultacie często pojawiają się pytania dotyczące szczepionek i ich interakcji z układem odpornościowym. Ten artykuł rozwija i odpowiada na niektóre z tych pytań, podając odniesienia z odpowiednich badań naukowych.
P: Jak ważne są odpowiednie warunki temaperaturowe przechowywania szczepionek? i Ile niepowodzeń związanych ze szczepieniami w terenie można przypisać błędom w tym zakresie?
Szczepionki składają się na ogół z atenuowanych (osłabionych) organizmów zakaźnych (wirusów lub bakterii), białek lub kwasów nukleinowych (DNA lub RNA), z których wszystkie można inaktywować lub zniszczyć w wyniku zmian temperatury, światła lub pH. Utrzymanie szczepionek w odpowiednich temperaturach, często nazywanych „łańcuchem chłodniczym”, jest bardzo ważne dla zapewnienia stabilności i skuteczności szczepionek. Na przykład badanie wirusa grypy z 2011 roku wykazało, że inkubacja wirusa grypy w temperaturze 50 stopni Celsjusza (122 ° F) przez 30 minut spowodowała 100-krotny spadek miana zakaźnego wirusa (Krenn i wsp.). Wahania temperatury wynikające jedynie z wielokrotnego otwierania lodówki lub wadliwych lodówek mogą mieć szkodliwy wpływ na skuteczność szczepionki. Oprócz ciepła, zamrażanie może mieć szkodliwy wpływ na stabilność szczepionki, w zależności od rodzaju szczepionki. Z tego powodu ważne jest, aby zapoznać się ze środkami ostrożności wymienionymi na etykiecie szczepionki (ryc. 1) i przestrzegać ich oraz przestrzegać dat ważności.
Bardzo trudno jest określić, ile braków skuteczności szczepionki można przypisać wyłącznie niezdolności do utrzymania optymalnej temperatury, ponieważ istnieje wiele potencjalnych przyczyn braku skuteczności szczepionki, w tym między innymi: skażenie bakteryjne fiolki wielokrotnego użytku, chemiczna dezynfekcja strzykawek lub igieł środkie, który inaktywuje szczepionkę lub podanie szczepionki niewłaściwą drogą (domięśniowa vs. doustna). Ważne jest, aby zrozumieć różnicę między tym co postrzegamy jako nieskuteczność szczepionki a faktycznym brakiem skuteczności. Przykładem postrzeganej nieskuteczności szczepionki jest sytuacja, gdy zwierzę jest już zakażone czynnikiem zakaźnym w momencie szczepienia na ten sam czynnik. Następuje choroba, a szczepionka jest obwiniana jako nieskuteczna, podczas gdy w rzeczywistości po prostu nie było wystarczająco dużo czasu, aby szczepionka wywołała ochronną odpowiedź immunologiczną.
P: Czy szczepionki można mieszać w i podawać w jednej iniekcji?
Łączenie szczepionek, które w ulotkowo nie są oznaczone jako mieszalne, nie jest dobrą praktyką, ponieważ różne szczepionki mają niezgodności związane z pH, rozpuszczalnością, adiuwantami lub konserwantami. Ponadto niewłaściwe mieszanie atenuowanych żywych szczepionek może wpłynąć na żywotność organizmu objętego szczepionką. Są jednak licencjonowane szczepionki skojarzone z antygenami lub czynnikami specyficznymi dla różnych patogenów zostały przetestowane pod kątem zgodności i braku zakłóceń.
P: Ile szczepionek można bezpiecznie podawać w tym samym czasie?
Nie ma ostatecznej odpowiedzi, ponieważ istnieje znaczna zmienność między szczepionkami. Należy jednak zachować ostrożność podczas podawania wielu szczepionek w tym samym czasie, ponieważ nie są one testowane łącznie pod kątem bezpieczeństwa i skuteczności, w wyniku czego nie jest jasne, jak różne organizmy, antygeny i adiuwanty będą oddziaływać lub modulować układ odpornościowy odpowiedź. W przypadku konieczności podania kilku szczepionek należy unikać podawania szczepionek w to samo miejsce anatomiczne, wstrzykując jedną szczepionkę po lewej stronie szyi, a drugą po prawej stronie szyi. Jeśli nie jest to możliwe, wskazane jest podanie szczepionek w różnych miejscach w obrębie tego samego obszaru anatomicznego szyi. Może to pomóc w zapobieganiu mieszaniu szczepionek w miejscu iniekcji. Ponadto przy każdym wstrzyknięciu szczepionki zwierzęciu ważne jest, aby zrozumieć, gdzie jest to anatomicznie bezpieczne. Na przykład wstrzyknięcie zbyt blisko kręgosłupa może spowodować ucisk lub uszkodzenie rdzenia kręgowego, powodując paraliż.
P: Czy częstotliwość szczepień wpływa na odpowiedź immunologiczną?
Po szczepieniu określone komórki organizmu wytwarzają przeciwciała przeciwko białkom (antygenom) zawartym w szczepionce. Przeciwciała są ważne dla wiązania się z patogenami i ich neutralizacji. Jednak układ odpornościowy rozwija również odpowiedź pamięciową przeciwko antygenom. Składa się ona z wartowniczych komórek pamięci, które krążą po całym ciele w poszukiwaniu swojego specyficznego antygenu. Jeśli znajdą ten antygen, proliferują i szybko zaczynają wytwarzać przeciwciała, które pomagają zwiększyć miano krążących przeciwciał. To wzmocnienie odpowiedzi immunologicznej polega na tym, że dodatkowe podanie szczepionki po wcześniejszej dawce zyskało nazwę „efektu boosterowego” i "dawki przypominającej".
Podobnie jak w przypadku odpowiedź przeciwciał, komórki pamięci rozwijają się po szczepieniu po co najmniej dwóch tygodniach, dlatego zaleca się odczekać co najmniej dwa tygodnie między szczepieniami przypominającymi. Etykiety szczepionek zwykle wskazują, czy konieczna jest dawka przypominająca; jednak zaleca się konsultację z lekarzem weterynarii w celu opracowania skutecznego protokołu szczepień.
P: Czy istnieje różnica w odpowiedzi immunologicznej w zależności od miejsca podania szczepionki (szyja vs. szynka)? Czy jedna strona jest lepsza od innych?
W literaturze naukowej można znaleźć różnice w odporności w zależności od miejsca wstrzyknięcia. Szyja jest zatwierdzonym miejscem szczepień, ponieważ wstrzyknięcie do szynki może spowodować uszkodzenie bardzo cennej części świni. Nie mamy danych dotyczących różnicy w odpowiedzi immunologicznej na szczepienie, w zależności od tego, która strona szyi jest używana do szczepień.
P: Czy szczepionki bezigłowe generują taki sam poziom odporności jak zastrzyki domięśniowe?
Przeprowadzono wiele badań porównujących te różne metody podawania szczepionek i ogólnie konsensus jest taki, że nie ma znaczącej różnicy w wytworzonej odporności między domięśniowym a bezigłowym podawaniem szczepionki. Szczepienia bezigłowe przynoszą również korzyści w postaci eliminacji ryzyka związanego ze złamanymi igłami i przypadkowych zakłuć (Chase i in. 2008).
Ferrari i wsp. (2011) porównali miana przeciwciał neutralizujących wirusa między świniami zaszczepionymi domięśniowo (IM), bezigłowo śródskórnie (ID) i kontrolnymi (ryc. 2). Istnieje niewielka, ale niestatystyczna różnica w mianach neutralizujących między podaniem domięśniowym a podaniem szczepionki bezigłowej w całym badaniu. Przedstawiona różnica statystyczna dotyczy obu grup świń zaszczepionych i niezaszczepionych świń kontrolnych. Należy również zwrócić uwagę na szybki wzrost mian przeciwciał neutralizujących w obu zaszczepionych grupach po szczepieniu przypominającym.
P: Czy szczepionki w przyszłości będą miały inne drogi podania (woda, pasza, aerozol)?
Zbadano już różne metody podawania szczepionki i są stosowane u niektórych gatunków zwierząt. W przypadku świń ma to sens ze względu na łatwość podawania i generowanie ochrony immunologicznej w anatomicznych miejscach, w których patogeny infekują i powodują chorobę. Na przykład niektóre patogeny infekują tylko przewód pokarmowy, dlatego opracowano szczepionki doustne, które stymulują komórki odpornościowe w przewodzie pokarmowym do wytworzenia odporności w miejscu zakażenia.