Mycoplasma hyorhinis - nie tylko komensal

Uogólnione zapalenie błon surowiczych i zapalenia stawów są głównymi chorobami dotykającymi świnie w okresie poodsadzeniowym. Z reguły patogenami wywołującymi wymienione jednostki są Haemophilus parasuis i Streptococcus suis. Jednak w ostatnich latach zaobserwowano, że Mycoplasma hyorhinis również może przyczyniać się do zapalenia błon surowiczych i stawów, zwiększając zachorowalność i śmiertelność w stadzie. Bakteria ta często występuje w stadach, gdzie stwierdza się częste przypadki chorób górnych dróg oddechowych u świń. Uważa się, że prosięta zakażają się od matki lub starszych zwierząt. Chociaż M. hyorhinis jest komensalem, to poprzez mechanizmy, które nie zostały jeszcze dobrze poznane może również powodować poważną chorobę systemową. Różnice między szczepami, infekcje towarzyszące i złe warunki środowiskowe przyczyniają sie do wystąpienia choroby.

1. Kulawizny u zwierząt w okresie poodsadzeniowym są częstym objawem klinicznym wywołanym przez M. hyorhinis.

Zaobserwowane objawy kliniczne obejmowały gorączkę, duszność, kulawizny i niechęć do ruchu u świń w wieku 3-15 tygodni (zdjęcie 1). Objawy kliniczne i zmiany patologiczne udało się odtworzyć u zwierząt zakażonych eksperymantalnie. Charakterystyczne dla zmian ostrych było zapalenie opłucnej, włóknikowe zapalenie osierdzia, a także zapalenie otrzewnej (zdjęcie 2). Zmiany przewlekle obejmowały zrosty w obrębie opłucnej i osierdzia. U starszych tuczników, M. hyorhinis jest odpowiedzialna głównie za zapalenie stawów zlokalizowane w kończynach tylnych. W stawach może się znajdować większa ilość płynu z włóknikiem, a błona stawowa jest zgrubiała i zaczerwieniona. Zmiany histopatologiczne są takie same jak w przypadku zakażenia H. parasuis (choroba Glassera), dlatego też do prawidłowej identyfikacji patogenu i trafnej lekoterapii powinno się wykonać PCR lub izolacje bakterii.

2. Uogólnione zapalenie błon surowiczych w chorobie systemowej wywołanej M. hoyrhinis

W ciągu 2010 roku, odpowiednio około 55% i 12% zapaleń błon surowiczych i zapaleń stawów odnotowanych przez weterynaryjne laboratorium diagnostyczne University of Minnesota (UMN-VDL) było dodatnie w badaniu M. hyorhinis. Te dane wskazują na istotny wpływ patogenu na zachorowalność i śmiertelność poodsadzeniową. Rola M. hyorhinis w wywoływaniu zapalenia płuc nie jest dobrze poznana, jednak w niektórych badaniach częściej izolowano M. hyorhinis z płuc objętych procesem chorobowym, niż z płuc zdrowych. Kilka badań, w których zakażano zwierzeta gnotobiotyczne, w połączeniu z generowaniem u nich stresu doprowadziło do powstania łagodnych zmian patologicznych w płucach. Ponadto 45% zmian w badanych płucach w UMN-VDL wykazało wynik dodatni w badaniu PCR pod kątem obecności M. hyorhinis. Świadczy to o wtórnej roli tego patogenu w przypadkach zapaleń płuc.

Jak zdiagnozuję M. hyorhinis?

Wykrywanie M. hyorhinis jest relatywnie łatwe i zależy od celu diagnostyki. Jeżeli celem badań jest śledzenie dynamiki zakażenia M. hyorhinis w stadzie, właściwym postępowaniem może sie okazać cykliczne pobieranie płynu ustnego, wymazów z nosa i gardła od zwierząt w okresie od odsadzenia do końca tuczu ( zdjęcia 3-4). Ilość i częstość pobierania próbek jest decydująca w kwestii czułości badań. Ważnym jest, aby pamiętać, że wykrycie obecności M. hyorhinis nie świadczy od razu o chorobie. Zrozumienie dynamiki zakażenia jest konieczne do określenia potrzeby wykonania szczepień lub antybiotykoterapii.

Z drugiej strony, jeżeli celem jest określenie, czy M. hyorhinis jest przyczyną wystąpienia zapalenia błon surowiczych lub zapaleń stawów, można pobrać wymazy z tkanek objętych procesem chorobowym, gdzie nie powinniśmy znaleźć tej bakterii. Próbki powinny być pobierane od zwierząt będących w ostrej fazie zakażenia, a antybiotykoterapia okazała sie nieskuteczna. Wszystkie próbki od razu po pobraniu powinny zostać schłodzone i przetransportowane do laboratorium.

Izolacja M. hyorhinis na zmodyfikowanym podłożu Hayflicka może być wykonana w stosunkowo krótkim czasie. Kolonie bakterii będą widoczne około 4-15 dni od zakażenia. Obecnie nie ma dostępnych na rynku żadnych komercyjnych testów immunologicznych dla M. hyorhinis. Zostało opublikowane kilka protokołów dla PCR do wykrywania DNA M. hyorhinis, jednak nie jest możliwa ocena ilościowa DNA. Ocena ilościowa sprawdza się jednak w przypadku hodowli komórkowych.

Leczenie i kontrola

M. hyorhinis jest wrażliwa na linkomycynę, klindamycynę, furaltodon, kanamycynę i wszystkie sulfonamidy. Ponieważ mykoplazmy nie posiadają ściany komorkowej, penicyliny i cefalosporyny są nieskuteczne w leczeniu zakażeń M. hyorhinis. Podanie leków na krótko przed ekspozycją na patogen lub krótko potem może zwiększyć szanse powodzenia lekoterapii. Nie są dostępne dane określające skuteczność antybiotykoterapii w terenie. Lekarze weterynarii stosują również szczepionki autogeniczne, jednak ich skuteczność również nie została zbadana. Zapobieganie wystąpieniu innych chorób ( np. influenzy i PRRS) może pomóc w ograniczaniu rozprzestrzenianiu się M. hyorhinis na cały organizm.