Owady jako alternatywny surowiec paszowy dla świń

Na rynku europejskim, dieta świń jest tradycyjnie oparta na kukurydzy i jęczmieniu jako źródłach energii i mączce sojowej jako źródle białka. Ze względu na kilka okoliczności, w tym warunki produkcji rolnej, konieczność importu, konkurencję z innymi zastosowaniami, a nawet spekulacje, koszt tych surowców jest bardzo zmienny i w wielu sytuacjach może osiągnąć ceny, które zagrażają rentowności produkcji trzody chlewnej. W rezultacie w ciągu ostatnich dziesięcioleci zbadano alternatywy dla zastąpienia tych składników przy stabilnej i konkurencyjnej cenie, w wyniku czego wzrosło wykorzystanie pszenicy i sorgo, chociaż w zależności od konkurencyjności cenowej w stosunku do ceny kukurydzy. Zmniejszył się także wskaźnik stosowania mączki sojowej, przechodząc na zastosowanie innych źródeł białka roślinnego, takich jak śruta rzepakowa lub groch. Wzrasta również liczba produktów ubocznych pochodzących z przemysłu zbożowego lub produkcji biopaliw, chociaż zmienność ich składu chemicznego, ich sezonowa dostępność i niedobór określonych składników pokarmowych ograniczają ich wykorzystanie.

Niedawno rozpoczęła się debata na temat wykorzystania owadów jako składnika diety zwierzęcej (rozporządzenie WE 56/2013), być może częściowo uznawana za opcję egzotyczną, ale stanowią one również dobre źródło składników odżywczych, które można porównać do soi, jeśli chodzi o białko (Verbeke i kol., 2015). Owady łatwo rosną i się rozmnażają, mają wydajny współczynnik konwersji paszy i mogą być wytwarzane z odpadów z rolnictwa lub przemysłu spożywczego, w tym z gnojowicy odchodów zwierzęcych, co wiąże się z korzyściami dla środowiska. Poza tym odpady powstałe po hodowli owadów można wykorzystać jako kompost organiczny. Przykładowo, mucha domowa może ułożyć do 1000 jaj w ciągu jednego tygodnia, z których larwy można uzyskać w ciągu 72 godzin. Čičová i kol. (2012) obliczyli, że do produkcji 44 i 74 gr. larw zużywa się od 180 do 650 gr obornika.

Do tej pory najczęściej badanym gatunkiem, a jednocześnie łatwym do produkcji na dużą skalę, są larwy muchy Hermedia ilucens lub muchy domowej (Musca domestica), mącznika młynarka (Tenebrio molitor) i jedwabnika (Bombyx mori), chociaż wypróbowano również koniki polne, świerszcze i termity i są one droższe w produkcji. Ale potencjał jest znacznie większy: do 2000 gatunków owadów jest spożywanych przez kilka ludzkich kultur (van Huis, 2016). W przypadku pasz dla zwierząt produkt może być sprzedawany bezpośrednio jako mączka z całych owadów lub jako nierozpuszczalne białko, po usunięciu tłuszczu.

Szczegółowa analiza kompozycji tych składników została opublikowana przez Rumpolda i Schlütera (2013) oraz Makkara i kol. (2014). Ogólnie rzecz biorąc, produkty otrzymywane z owadów mają wysoki udział surowego białka: 40-44% (w przeliczeniu na suchą masę) w przypadku larw Hermedia ilucens lub do 60% w przypadku larw meszek i koników polnych i nawet do 70% w przypadku jedwabników (tabela 1). Z drugiej strony, zawartość tłuszczu jest zmienna, od 10 do 25% ekstraktu eterowego, i może być bardzo wysoka (do 43%) w przypadku larw Tenebrio molitor, więc wskazane byłoby wcześniejsze usunięcie tłuszczu. Poza tym, wiele z nich zawiera wysokie poziomy minerałów, chociaż na ogół są one proporcjonalnie niskie w pzypadku wapnia, z wyjątkiem larw muchy Hermedia ilucens. Kolejną wartością dodaną, o której wspomniano, jest ich potencjalny efekt przeciwbakteryjny i immunostymulacyjny, nadal nie w pełni udowodniony, przypisany chitynie. Z drugiej strony, jeden z problemów ich stosowania jest związany z ich strawnością, która może być niska, biorąc pod uwagę szkielet chitynowy owadów, co znalazło odzwierciedlenie w wynikach testów pokazujących poziomy kwaśnego detergentowego włókna 6-12% u jedwabników lub 22% poziomu włókna detergentowego neutralnego w konikach polnych.

Tabela 1: Skład chemiczny (% suchej masy) owadów najbardziej interesujących pod względem wykorzystania jako paszy, z produkcyjnego punktu widzenia (na postawie Makkar i kol., 2014) w porównaniu do śruty sojowej i mączki rybnej (na podstawie FEDNA, 2010).

Chociaż konieczne jest zoptymalizowanie warunków produkcji w celu obniżenia kosztów, konieczne jest zagwarantowanie stałej dostępności w rozsądnej cenie i określenie wpływu na środowisko ich produkcji, ponieważ jak dotąd produkcja owadów odbywa się w małej skali. Obecnie następuje wzrost liczby gospodarstw rolnych hodujących owady, nie tylko w krajach azjatyckich i afrykańskich, ale także w Europie. Musimy również rozważyć ewentualne początkowe odrzucenie pasz na bazie owadów z powodu uprzedzeń konsumentów i nie wolno nam zapominać o potencjalnych ograniczeniach dotyczących strawności, smakowitości i alergenności (Verbeke i wsp., 2105). W każdym razie wiedza na temat tych produktów jest wciąż ograniczona i potrzeba dużo więcej informacji na temat optymalnej produkcji, składu i strawności, kryteriów bezpieczeństwa żywności i jakości produktu, zanim rozważymy wykorzystanie owadów jako realnego alternatywnego składnika.