0
Środowisko przewodu pokarmowego to złożony system, który musimy zrozumieć i rozpatrzeć całościowo, w celu wdrożenia programów wspomagających odpowiednią pracę jelit. W poniższym artykule opisano, na podstawie podziału opracowanego przez Knudsen et al. (2008) główne czynniki wpływające na utrzymanie odpowiednich warunków panujących w przewodzie pokarmowym, a co za tym idzie na jego prawidłowe funkcjonowanie. Ponadto, omówiono zależności pomiędzy tymi czynnikami i istotę zachowania równowagi pomiędzy nimi dla osiągnięcia odpowiedniej pracy jelit.
Zwierzę
Przewód pokarmowy, którego ściana złożona jest z wielu warstw, to kluczowy element w prawidłowym funkcjonowaniu jelit. Rozpoczynając od strony światła jelita, pierwszą warstwą jest błona śluzowa- glikokaliks bogaty w śluz wydzielany przez komórki kubkowe. W śluzie znajdują się peptydy przeciwdrobnoustrojowe wydzielane przez komórki nabłonka, chroniące przed bakteriami (komensalnymi i patogennymi) obecnymi w świetle jelit.
Tuż pod błoną śluzową znajduje się nabłonek jelitowy zbudowany z jednej warstwy komórek zwanych enterocytami. Bierze on udział, nie tylko w absorpcji składników pokarmowych (pokrywa mikrokosmki jelitowe), ale również uwalnia enzymy biorące udział w procesach trawiennych oraz odpornościowych. Dodatkowo, jako bariera fizyczna, nabłonek jelitowy jest pierwszą linią obrony organizmu przed patogenami znajdującymi się w świetle jelit- tak zwana bariera jelitowa. W trakcie opracowywania metod mających na celu ochronę nabłonka jelitowego, należy pamiętać o fizjologii organizmu zwierzęcego. W pierwszych godzinach życia prosięcia nabłonek jelitowy jest niestabilny, co pozwala na wchłanianie i transport przeciwciał siarowych oraz komórek układu odpornościowego do komórek organizmu. W ten sposób u prosięcia rozwija się odporność bierna przeciwko patogenom, mimo niedojrzałego układu odpornościowego. Następnie połączenia międzykomórkowe nabłonka jelitowego (nazywane połączeniami ścisłymi) umacniają się tworząc odpowiednio selektywną barierę, która zapobiega wnikaniu patogenów, a pozwala na wchłanianie składników pokarmowych.
Ostatecznie dochodzimy do warstwy zwanej tkanką limfatyczną jelit (GALT), która wraz z nabłonkiem jelitowym tworzy układ odpornościowy jelit. W tym miejscu należy wspomnieć, że jelita jako narząd limfatyczny posiadają swoje unikatowe cechy. Przykładowo są największym narządem w organizmie z funkcjami odpornościowymi. Niemniej jednak ich fizjologia umożliwia wysoką tolerancję wobec niezliczonej ilości antygenów mikrobioty jelitowej oraz tych, które dostają się do organizmu wraz z pożywieniem. (Burkey et al., 2009).
Mikrobiota
Z badań filogenetycznych wynika, że w przewodzie pokarmowym ssaków znajduje się jeden rząd wielkości więcej bakterii (patogennych, komensalnych, pożytecznych) niż komórek budujących cały organizm gospodarza. Składowa bakteryjna organizmu została opisana u ludzi jako „ niezbędny narząd” (Forysthe et al., 2015), który przyczynia się do powstania ogromnej ilości informacji genetycznej niepochodzącej macierzyście od gospodarza
Mikroorganizmy mają istotny wpływ na metabolizm składników pokarmowych u świń. W zasadzie, niedawno stwierdzono, że posiadanie konkretnego enterotypu (profilu mikrobioty) jest bezpośrednio związane ze współczynnikiem konwersji paszy u zwierząt (Ramayo-Caldas et al., 2016). Ponadto, mikrobiota jest bardzo istotnym czynnikiem w prawidłowym funkcjonowaniu jelit. Przykładem może być obecność bakterii produkujących kwas masłowy, czy też bakterii fermentujących krótko łańcuchowe kwasy tłuszczowe, takie jak octan czy propionian, pełniące funkcje energetyczne, a także przeciwdrobnoustrojowe.
Żywienie
Żywienie świń to nie tylko dostarczanie składników pokarmowych zwierzęciu, ale też (i to w większości) zapewnienie niezbędnych substratów ich mikrobiocie. Dieta odgrywa bardzo istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu jelit, ponieważ poprzez włączenie pewnych składników (włókien fermentujących) bądź dodatków żywieniowych (prebiotyki, kwasy organiczne…), można bezpośrednio wpływać na odpowiednie warunku na terenie jelit, kształtując specyficzną mikrobiotę i profil fermentacji.
Podsumowując, powyżej przedstawione elementy tworzą triadę zależnych pomiędzy sobą czynników, które muszą być kontrolowane, aby hodowane przez nas zwierzęta miały prawidłowo funkcjonujące, zdrowe jelita. Problem z jednym z nich, taki jak uszkodzenie nabłonka jelitowego, czy gwałtowna zmiana profilu fermentacji, spowoduje niestabilność w triadzie, co z kolei wpłynie niekorzystnie na wydajność i produkcyjność zwierząt. Poza tym takie problemy, bardzo często prowadzą do zaburzeń żołądkowo-jelitowych, a co dalej do konieczność inwestowania pieniędzy w leczenie, czy też strat finansowych w postaci upadków zwierząt. W. Kolejnym artykule zostanie opisane jakie wdrażać postępowania w celu wzmocnienia zależności pomiędzy opisanymi powyżej elementami, aby osiągnąć prawidłową pracę jelit u zwierząt w naszym stadzie
