Rola nieprogresywnego zanikowego zapalenia nosa: patrząc nie tylko na ryj

Wszyscy znają zanikowy nieżyt nosa (athropic rhinitis, AR) jako chorobę charakteryzującą się deformacją nosa. Deformacja ta wynika z nieodwracalnego zmniejszenia (atrofii) małżowin nosowych, spowodowanego przez toksyny wytwarzane przez dwie bakterie: Pasteurella multocida typu D i Bordetella bronchiseptica.

B. bronchiseptica, bakteria

Bordetella bronchiseptica jest szeroko rozpowszechnioną bakterią na naszych fermach trzody chlewnej. Jej szkodliwość jest związana ze stanem zapalnym błony śluzowej nosa i płuc, ale często powoduje również łagodne zmiany w postaci tymczasowego zaniku małżowin nosowych. Oznacza to, że infekcja wywołana przez B. bronchiseptica jest często pomijana, ponieważ zmiany są przejściowe i odwracalne. Badanie eksperymentalne, w którym czterodniowe prosięta zostały zakażone bakterią, wykazało za pomocą tomografii komputerowej pyska, że najpoważniejszy zanik małżowin występuje około szóstego tygodnia życia, po czym małżowiny wracają do swojej pierwotnej struktury i nie obserwuje się żadnych zmian w rzeźni. Ponieważ diagnoza zanikowego zapalenia błony śluzowej nosa jest często stawiana poprzez rozcięcie pyska w rzeźni, nieprogresywna postać zanikowego zapalenia błony śluzowej nosa może zostać przeoczona.

Wpływ B. bronchiseptica wykracza poza zmiany makroskopowe, ponieważ wpływa również na rzęski w tchawicy. Rzęski te są odpowiedzialne za usuwanie obcych substancji i zarazków z organizmu i przenoszenie ich do gardła, aby nie dotarły do głębszych partii układu oddechowego. W ten sposób zakażenie B. bronchiseptica sprawia, że zwierzęta są bardziej podatne na inne patogeny.

Najbardziej znanym przykładem jest zakażenie Pasteurella multocida typu D, bakterią, która sama w sobie nie posiada zdolności do kolonizacji dróg oddechowych, ale wcześniejsza kolonizacja przez B.bronchiseptica ułatwia późniejszą kolonizację przez Pasteurella multocida typu D.

Bordetella bronchiseptica jako czynnik predysponujący: poza współzakażeniem Pasteurella

B. bronchiseptica działa jako patogen oportunistyczny, przyczyniając się do rozwoju zespołu zaburzeń oddechowych świń (PRDC). Ze względu na swoją patogenezę powoduje tymczasową atrofię małżowin nosowych i wpływa na rzęski oddechowe prosiąt w okresie odchowu, ułatwiając wnikanie do organizmu patogenów:

• Gläesserella parasuis ( czynnik etiologiczny choroby Glässera)
• Streptococcus suis
• wirus PRRS
• wirus grypy

Dlatego ochrona przed B. bronchiseptica może zmniejszyć ryzyko różnych infekcji dróg oddechowych i pomóc zwierzętom lepiej je zwalczać.

B. bronchiseptica i jej wpływ na Streptococcus

Mikroorganizmy powodujące zaburzenia układu oddechowego nie są jedynymi, które korzystają ze ścieżki utorowanej przez B. bronchiseptica. Streptococcus suis (S. suis) również ma wolną drogę, gdy B. bronchiseptica wykona swoją pracę niszcząc małżowiny nosowe, pierwszą barierę przed wniknięciem do układu oddechowego.

Dążąc do ograniczenia stosowania antybiotyków, ustawodawstwo i firmy produkcyjne wprowadziły różne środki w celu ograniczenia ich stosowania. Niestety, oznacza to również ograniczenie jednego z narzędzi, które można wykorzystać do zapobiegania problemom związanym z paciorkowcami w gospodarstwie. Dlatego też, oprócz poprawy jakości prosiąt przy odsadzeniu, bezpieczeństwa biologicznego i zarządzania, musimy szukać alternatywnych metod zapobiegania zakażeniom Streptococcus. Szczepienie przeciwko B. bronchiseptica pomaga zmniejszyć śmiertelność związaną z S. suis poprzez zmniejszenie prawdopodobieństwa uzyskania przez S. suis dostępu do prosiąt.

Przypadek kliniczny

Na komercyjnej fermie w Europie, o wysokim wskaźniku śmiertelności z powodu zapalenia opon mózgowych i stawów, S. suis został kilkakrotnie wyizolowany z opon mózgowych i stawów. Aby kontrolować objawy kliniczne, na fermie rutynowo podawano amoksycylinę w wodzie. B. bronchiseptica była obecna w płynach ustnych, ale nie znaleziono toksyny P. multocida. Ponieważ wcześniejsze doniesienia wskazują na kontrolę wtórnych infekcji poprzez kontrolę B. bronchiseptica, postanowiono zbadać wpływ szczepień przeciwko nieprogresywnemu zanikowemu zapaleniu błony śluzowej nosa w zapobieganiu infekcji S. suis. W tym celu równolegle obserwowano następujące grupy prosiąt:

• Trzy partie od loch zaszczepionych szczepionką przeciwko nieprogresywnemu zanikowemu zapaleniu błony śluzowej nosa
• Trzy partie od loch nieszczepionych (grupa kontrolna)

Podczas badania zaprzestano rutynowego stosowania amoksycyliny w wodzie.

Wyniki

Wyraźne zmniejszenie obecności B. bronchiseptica w płynach ustnych prosiąt w wieku 5 i 8 tygodni zaobserwowano u prosiąt pochodzących od zaszczepionych loch (ryc. 2).

To zmniejszenie obecności B. bronchiseptica w płynach ustnych koreluje z 79% zmniejszeniem śmiertelności z powodu zapalenia opon mózgowych u prosiąt w grupie zaszczepionej. Ponadto całkowita liczba kuracji antybiotykowych na 100 prosiąt była niższa w grupie szczepionej w porównaniu z grupą nieszczepioną.

Tabela 1. Prosięta od loch szczepionych vs. prosięta od loch nieszczepionych. Parametry oznaczone (*) różniły się istotnie w obrębie kolumny.

Ferma ta zmniejszyła śmiertelność związaną z S. suis poprzez szczepienia przeciwko nieprogresywnemu zanikowemu zapaleniu błony śluzowej nosa. Dlatego ważne jest, aby ustalić, czy B. bronchiseptica jest obecna w gospodarstwie, ponieważ zmiany wywołane przez tę bakterię często pozostają niezauważone.