Skuteczne zastąpienie cynku to nie tylko problem żywienia świń

Wysoki poziom tlenku cynku (ZnO) jest skuteczną bronią przeciwko bakteriom żołądkowo-jelitowym, które często powodują biegunkę u prosiąt w okresie odsadzenia. Jednak od czerwca 2022 r. UE wprowadzi w życie zakaz stosowania ZnO w paszy – decyzja ta zapoczątkowała intensywny wyścig w poszukiwaniu alternatywnego rozwiązania.

Okres odsadzenia jest jednym z najtrudniejszych okresów w życiu świni. Jest on związanym ze stresem, słabszymi przyrostami i biegunką. Rozwiązania tego problemu zazwyczaj koncentrowały się na optymalizacji diety świń w tym okresie, dlatego poszukiwania alternatywy dla ZnO początkowo koncentrowały się na znalezieniu składnika, który mógłby służyć jako zamiennik 1:1.

Jednak w miarę zbliżania się ostatecznego terminu wyznaczonego przez UE staje się coraz bardziej jasne, że rozwiązania nie można znaleźć w samym składniku paszy. Zamiast tego zastąpienie ZnO wymaga bardziej złożonego rozwiązania, w którym stan zdrowia, zarządzanie i higiena muszą być połączone ze strategiami żywienia i rozwiązaniami żywieniowymi w ogólnym rozwiązaniu biegunki okresu odsadzeniowego (patrz Rysunek 1). Dowodem na to są praktyczne doświadczenia z duńskich ferm trzody chlewnej.

Natura współczesnego odsadzenia

W warunkach naturalnych odstawienie od pokarmu lochy jest procesem długotrwałym. Jednak we współczesnej produkcji odbywa się to wcześnie i nagle. Nagłemu odłączeniu od lochy towarzyszy potrzeba przystosowania się do nowego wzorca pobierania paszy i wody, mieszania się z prosiętami z innych miotów i ustanowienia nowej hierarchii. Jednocześnie prosię musi poradzić sobie z przejściem z mleka matki na stałą paszę roślinną, zawierającą bardziej złożone białka i węglowodany. Powoduje to duży stres psychiczny.

Zdarzenia te często powodują zmniejszenie spożycia paszy w dniach bezpośrednio po odsadzeniu i mogą powodować anoreksję u prosiąt. Ma to kluczowe znaczenie, ponieważ wiek odsadzania świni – około trzech do czterech tygodni – zbiega się z faktem, że narządy świni, zwłaszcza przewód pokarmowy (GI), wciąż się rozwijają i nie są jeszcze w pełni funkcjonalne.

Równoważenie żywienia

Aby przewód pokarmowy i błona śluzową jelit prawidłowo się rozwijała, konieczne jest stałe dostarczanie składników odżywczych. Jeśli jelito jest puste to kosmki jelitowe i duża część komórek odpowiedzialnych za procesy trawienne i wchłanianie ulegną degeneracji. Częstym skutkiem jest biegunka i zmniejszone przyrosty masy ciała.

Żywienie jest działaniem równoważącym, ponieważ składniki paszy i ich strawność muszą być stale dostosowywane do zmieniających się potrzeb świń podczas wzrostu. Dostępna jest szeroka gama dodatków paszowych wspierających układ trawienny świń i przeciwdziałających negatywnym skutkom odsadzenia.

Praktyczne doświadczenia z Danii

Od 2020 do 2021 roku podjęliśmy sześciomiesięczne projekty z kilkoma producentami trzody chlewnej i ich lekarzami we współpracy z SEGES (Duńskim Centrum Badawczym Trzody Chlewnej). Celem było znalezienie rozwiązań wyzwań stojących przed domowymi mieszalniami pasz przy wycofywaniu ZnO.

W oparciu o potrzeby każdego gospodarstwa, w ramach projektów wdrożono nowe strategie paszowe i inicjatywy w zakresie higieny i praktyk zarządzania. Wnioski są jasne. Skupienie się na paszy ma kluczowe znaczenie, zarówno pod względem poziomu białka surowego, jak i wyboru źródeł białka, gdzie bardzo ważne jest białko łatwostrawne. Ale sama pasza nie zapewnia sukcesu. Kluczowe są również rygorystyczne procedury higieniczne i aktywizacja prosiąt w celu zapewnienia wysokiego spożycia paszy.

Tabela 1. Ważne punkty na porodówce i odchowalni.

Uczestniczące fermy trzody chlewnej były w stanie wycofać ZnO bez znaczącego podnoszenia poziomu leczenia antybiotykami – stosowanie antybiotyków paszowych w celu promowania wzrostu jest niedozwolone w Danii ani w pozostałej części UE. Kilka gospodarstw doświadczyło również wzrostu wydajności po usunięciu medycznego cynku z paszy (patrz przykład hodowcy na rysunkach 2 i 3).