0
Obecnie, Salmonella u świń jest przede wszystkim rozpatrywana jako problem w kontekście zdrowia publicznego. Mięso oraz produkty mięsne pochodzące od tusz wieprzowych skażonych bakteriami Salmonella są głównym źródłem zakażeń związanych ze spożywaniem wieprzowiny u ludzi. Natomiast transport świń siejących aktywnie bakterie Salmonella do rzeźni jest zasadniczym czynnikiem odpowiedzialnym za kontaminację tusz tymi bakteriami. Kontrola zakażeń na fermach jest bardzo złożona, poczynając od działań związanych z podwyższaniem poziomu higieny oraz wprowadzaniem i przestrzeganiem zasad bioasekuracji, kończąc na prawidłowym zarządzaniu zwierzętami, czy też stosowaniu suplementów i dodatków do wody, w celu kontroli zakażeń na poziomie przewodu pokarmowego (system karmienia na mokro, prebiotyki, probiotyki, kwasy organiczne, olejki eteryczne, itd.).
Niemniej jednak, żaden z tych środków nie wydaje się sam w sobie optymalny, zawsze trzeba je wdrażać wspólnie, co daje lepsze bądź gorsze efekty. Szczepienie zaczęto rozpatrywać jako potencjalne narzędzie usprawniające program kontroli zakażeń bakteriami Salmonella. Faktem jest, że zarówno w stadach zarodowych, jak i kur niosek, szczepienie stało się kluczowym narzędziem do ograniczenia występowania zakażeń bakteriami Salmonella. Na chwilę obecną prewalencja zakażeń w stadach drobiu jest bliska 0%, a celem ostatecznym jest całkowite wyeliminowanie zakażeń na fermach drobiu. Czy szczepienie świń przeciwko zakażeniom bakteriami Salmonella może odgrywać równie istotne znaczenie jak w przypadku drobiu?
Mimo tego, że czynniki ryzyka w kontekście zakażeń bakteriami Salmoenlla są podobne zarówno dla drobiu jak i dla trzody (niewystarczające czyszczenie i dezynfekcja pomiędzy obsadami; zanieczyszczenia wody i paszy; statut zdrowotny zwierząt; zanieczyszczenia krzyżowe spowodowane niemyciem obuwia i sprzętu; zagęszczenie zwierząt; obecność wektorów, takich jak: gryzonie, owady, dzikie ptactwo, muchy; zanieczyszczenia w trakcie transportu do rzeźni), to dynamika infekcji u drobiu, jak i system produkcyjny znaczącą różnią się w porównaniu do trzody. Pionowa droga transmisji zakażenia za pośrednictwem jaj jest jednym z głównych czynników ryzyka, który należało wziąć pod uwagę przy sporządzaniu programów eliminacji zakażeń wśród drobiu. Opracowano odpowiedni schemat szczepień stad zarodowych, który w efekcie uniemożliwił transmisję pionową i wykluwanie się kurcząt wolnych od zakażeń bakteriami Salmonella. Surowa kontrola (bioasekuracja) budynków, w których kurczęta są tuczone dopełniła reszty. Podsumowując, w opracowanych ogólnokrajowych programach kontroli zakażeń Salmonella u drobiu, szczepienie miało podstawowe znaczenie, ale wraz z odpowiednią bioasekuracją i zarządzaniem fermą.
Sytuacja w chowie trzody jest zupełnie inna. Cykl produkcyjny, z większą ilością etapów produkcyjnych, trwa zdecydowanie dłużej. Znacznie trudniej zadbać o „zamknięcie” stada z powodu większej liczby przegrupowań zwierząt. Pomimo, że nie istnieje pionowa droga zakażenia, prosięta przy matkach zakażają się po przez odchody macior oraz ze środowiska. Na kolejnych etapach chowu (odsadzenie, tucz) ryzyko narażenia utrzymuje się na równie wysokim poziomie.
Szczepionka przeciw Salmonelli może być stosowana w celu zapobiegania występowania zakażeń klinicznych bądź ograniczenia wydalania bakterii do środowiska przez subklinicznie zakażone zwierzęta. Badania pokazują, że na ogół szczepienie jest skuteczne w przypadku wybuchów zakażeń najbardziej patogennymi szczepami: S. cholerasius i S. typhimurium (a prawdopodobnie także ich jednofazowymi szczepami). Sytuacja ulega zmianie, gdy chce się uniknąć siewstwa bakterii w rzeźni, w celu ochrony konsumentów przed zakażeniami. W tym przypadku, istnieje wiele potencjalnych szczepów i serotypów do kontroli, często należących do innych grup antygenowych niż antygeny szczepionkowe, dochodzi jeszcze do tego problem ograniczonych reakcji krzyżowych przeciwciał. W związku z tym, skupiono się na ograniczeniu zakażeń S. typhimurium i jej jednofazowych szczepów, które są serotypami o dużym znaczeniu zoonotycznym u świń
W związku z tym, na początku należy ustalić z jakim serotypem mamy do czynienia na danej fermie i, jeśli stwierdzimy, że jest taka potrzeba, rozważyć wprowadzenie programu profilaktycznego- szczepień. Istnieje kilka schematów, które możemy wdrożyć, w zależności od typu gospodarstwa, wieku zwierząt i etapu produkcyjnego, przykładowo: szczepienie ciężarnych macior przed oproszeniem, aby wzmocnić siarową odporność bierną u prosiąt; szczepienie prosiąt ssących w celu ograniczenia zakażeń na etapie odsadzenia, w odchowalni, a nawet na etapie tuczu; a także szczepienie zwierząt w trakcie tuczu..
Ocena skuteczności takich szczepień u świń nie jest łatwa. Chociaż opublikowano wiele badań na ten temat, otrzymane wyniki bardzo się od siebie różnią. W jednym z najnowszych badań (Smith et al.,2017) przedstawiono, że systematyczne szczepienie loch, na fermie utrzymujących zwierzęta na tucz, żywą szczepionką, obniżyło częstotliwość zakażeń Salmonellą na wszystkich etapach produkcyjnych, zwłaszcza wśród świń w wadze ubojowej wysyłanych do rzeźni. Zaobserwowano również zmniejszoną obecność tego patogenu w środowisku, aczkolwiek nie zakładano wyeliminowania go z gospodarstw, chyba że podjęto inne środki kontroli w tym celu. W przebiegu innego badania (de la Cruz et al.,2017), w którym przenalizowano wyniki wielu przeprowadzonych wcześniej badań, stwierdzono, że większość publikacji nad skutecznością szczepień dowodzi ich korzystnego wpływu, chociaż zmiennego, niezależnie od rodzaju szczepionki (żywa, inaktywowana), czy też schematu szczepienia (dawkowanie, wiek zwierząt itd.). Autorzy tej publikacji podali, że szczepienia obniżyły ilość próbek (głównie kału) dodatnich pod kątem Salmonelli o 28,6% (95%CI, 22,4-34,7).
Na koniec można wyciągnąć ogólny wniosek, że szczepienie przeciw Salmonelli u świń powinno skupiać się na innych aspektach niż w przypadku drobiu, gdyż niemożliwe było obniżenie częstotliwości zakażeń wśród zwierząt o takie same wartości procentowe. Szczepienie jak najbardziej można wprowadzić jako dodatkowy czynnik programu kontroli zakażeń na fermie, nie zapominając o wcześniejszej analizie częstotliwości występowania zakażeń w stadzie oraz zidentyfikowaniu krążących serotypów.
