Właściwości wirusa PCV2

Cirkowirus świń typ 2 (PCV2) jest czynnikiem etiologicznym licznych chorób, które mogą atakować świnie w każdym wieku; choroba wielonarządowa (PCV2-SD) i zakażenie bezobjawowe (PCV2-SI) są spośród nich najważniejsze. Grupa tych jednostek nosi nazwę chorób związanych z cirkowirusem (PCVD). Szeroki zakres chorób oraz ich globalne rozprzestrzenienie wpływają w istotnym stopniu na cały przemysł wieprzowy. W tym artykule przedstawione są dane na temat właściwości PCV2, jego zjadliwości i siewstwa i odporności.

Fotografia z mikroskopu elektronowego przedstawiająca węzeł chłonny świni chorej na uogólniona postać cirkowirozy (PCV2-SD). Uwagę zwraca obecność wewnątrzplazmatycznych ciałek wtrętowych (ICI); w niektórych obszarach cząstki wirusa mogą tworzyć struktury przypominające kryształy (wstawka w prawym zdjęciu). Fotografie zaczerpnięto z pracy doktorskiej, Carolina Rodríguez-Cariño.

Wirus PCV2 nie posiada otoczki, posiada 20-ścienną symetrię i jednoniciowy, kolisty zbudowany z DNA, o długości 1760-1770 nukleotydów, genom. Wirus należy do rodzaju Circovirus i rodziny Circoviridae. Średnica wirionu PCV2 wynosi 12-23 nm co sprawia, że jest on najmniejszym zwierzęcym wirusem. Genom PCV2 zawiera 11 potencjalnych ramek odczytu (ORF) ale ekspresję białek opisano jedynie z ORF1 (gen Rep, kodujący białka replikazy, Rep i Rep'), ORF2 (gen Cap, kodujący białko kapsydu) i ORF3 (kodujący niestrukturalne białko indukujące apoptozę w komórkach PK-15). Białko kapsydu ma właściwości immunogenne i indukuje powstanie efektywnej odpowiedzi odpornościowej, humoralnej i komórkowej. Białko to jest wspólnym elementem wszystkich komercyjnych szczepionek przeciw PCV2.

Analizy filogenetyczne wykazały wysokie (>93%) podobieństwo na poziomie genetycznym między szczepami PCV2. Mimo, że badania nie wykazały istotnych różnic między szczepami PCV2, możliwy byl ich podział na dwie główne grupy obecnie określane jako genotyp "a" (PCV2a) i genotyp "b" (PCV2b). Nieco później opisano trzeci genotyp (PCV2c) na podstawie retrospektywnego badania próbek z Danii z lat 1980-tych. Ostatnio w Chinach opisano kolejny genotyp (PCV2d), który jak się później okazało występuje również w innych krajach. W określonych warunkach zarówno PCV2a jak i PCV2b mogą wywołać PCV2-SD. Genotyp PCV2b wydaje się bardziej zjadliwy o czym świadczą zarówno badania doświadczalne jak i epidemiologiczne. Te ostatnie wskazują na pojawienie się jego dominacji w populacji świń, która zbiegła się z wystąpieniem PCV2-SD o przebiegu epizootycznym. Oczywiście nie należy zapominać, że fermy mogą być jednocześnie zainfekowane obydwoma genotypami. Obecnie dostępne szczepionki przeciw PCV2 są oparte na genotypie PCV2a ale ich skuteczność przeciw PCV2b została w pełni potwierdzona. Z drugiej strony skuteczność doświadczalnych szczepionek opartych na PCV2b okazała się wyższa w stosunku do szczepów tego genotypu niż szczepionek opartych na PCV2a. Wskazuje to na istnienie pewnych różnic antygenowych między tymi genotypami.

Biologiczne i fizykochemiczne właściwości PCV2 nie zostały w pełni poznane. Wirus jest odporny na warunki środowiskowe oraz na środki dezynfekcyjne i podwyższoną temperaturę (Tabela 1).

Tabela 1. Wpływ warunków środowiskowych i zabiegów chemicznych i termicznych na zakaźność PCV2.

Wirus PCV2 może zakażać jedynie świnie i dziki. Badania nad możliwością zakażenia bydła, owiec, kóz, koni, kotów, królików, świnek morskich, drobiu i człowieka nie wykazały wrażliwości tych gatunków. Inne badania wykazały, że PCV2 może namnażać się w organizmie myszy i przenosić się między nimi. Sugerowano więc, że myszy i szczury mogą stanowić alternatywny wektor (biologiczny lub mechaniczny) w stadach świń, gdzie PCV2 stwierdzono u gryzoni. Wydaje się jednak, że rola myszy jako wektora PCV2 ma małe znaczenie. Wirus PCV2 wykryto we wszystkich wydzielinach organizmu, w nosie, migdałkach, oskrzelach, ślinie, spojówce oka, kale, moczu, mleku i nasieniu. Do zakażenia dochodzi na ogół przez nos i drogą doustną ale możliwe jest również zakażenie przez łożysko. Lochy stanowią rezerwuar wirusa i zakażają prosięta. Wiremia u świń może być bardzo długa i sięgać do 28 tygodnia życia. Ze względu na wysoką odporność PCV2 na warunki środowiskowe i łatwość transmisji, nie dziwi fakt, że PCV2 występuje ubikwitarnie, praktycznie we wszystkich miejscach na świecie gdzie produkuje się świnie.