0
Zespół rozrodczo-oddechowy świń (PRRS) jest ekonomicznie ważną chorobą świń występującą na całym świecie. W ostatnich latach szczepy wirusa PRRS o wysokiej zjadliwości (highly pathogenic PRRSV – HP-PRRSV) spowodowały dramatyczne straty dla producentów trzody chlewnej w Chinach i innych krajach Azji. Szczepy te stanowią wariant genotypu amerykańskiego (PRRSV Typ 2) i zakażenia nimi charakteryzuje dużo wyższa niż w przypadku szczepów standardowych zachorowalność i śmiertelność świń w każdym wieku, wynikające z wyższej ich zjadliwości. Wariant HP-PRRSV pojawił się w Chinach w 2006 roku i bardzo szybko rozprzestrzenił się w Wietnamie w 2007 roku, a następnie w innych krajach Azji południowo-wschodniej, takich jak Laos, Filipiny, Kambodża i innych. Szczepy HP-PRRSV cechuje obecność charakterystycznej, nieciągłej delecji fragmentu genomu kodującego 30 aminokwasów w niestrukturalnym białku 2 (nsp2). Przypuszcza się, że do wyewoluowania tego wariantu doszło na skutek stopniowej kumulacji mutacji w genomie pierwszych szczepów chińskich, które pojawiły się w tym kraju przed wielu laty. Należy pamiętać, że charakterystyczna delecja fragmentu genomu kodującego 30 aminokwasów nie jest bezpośrednią przyczyną wusokiej zjadliwości szczepów HP-PRRSV, i powinna być traktowana jedynie jako marker genetyczny do różnicowania szczepów standardowych należących do PRRSV Typ 2 (występujących na całym świecie, w tym w Azji) od azjatyckich szczepów o wysokiej zjadliwości.
Ryc. 1. Świnie zakażone HP-PRRSV
Objawy kliniczne i zmiany sekcyjne
W chińskich fermach zaatakowanych przez HP-PRRSV obserowano silniej wyrażone objawy rozrodcze u loch, wyższą zachorowalność (zwykle 50-100%) oraz śmiertelność sięgającą 20-100% świń w każdym wieku. Ronienia występowały u ponad 40% ciężarnych loch. U wszystkich zakażonych świń obserwowano wysoką gorączkę powyżej 41°C. W przypadkach choroby w Laosie śmiertelność świń sięgała od 6,02% wśród knurów do 91,28% wśród prosiąt. Chore świnie wykazują posmutnienie, brak apetytu, apatię i zaczerwienienie skóry i uszu (Ryc. 1). Większość chorych świń wykazuje ostre objawy ze strony układu oddechowego: duszność, kichanie, kaszel i wypływ z oczu. W niektórych przypadkach obserwuje się biegunkę i objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Typowe zmiany sekcyjne to silnych obrzęk i stwardnienie płuc, oraz wybroczyny (Ryc. 2), a także powiększenie węzłów chłonnych. W niektórych przypadkach obserwuje się rozrost przekrwienie miąższu płuc, błon śluzowych, owrzodzenia w układzie pokarmowym a niekiedy przekrwienie i obrzęk mózgu. W przypadku infekcji towarzyszących stwierdza się silną wybroczynowosć, ropnie, zapalenie osierdzia, włóknikowe zapalenie opłucnej i otrzewnej. Chore świnie niemal zawsze wykazują obecność ostrych zakażeń bakteryjnych Escherichia coli, Streptococcus suis, Haemophilus parasuis itp. Dochodzenie diagnostyczne w przypadkach HP-PRRS często potwierdzało koinfekcje wirusem pomoru klasycznego świń (CSFV), wirusem choroby Aujeszky (ADV), cirkowirusem świń typu 2 (PCV2) a także Mycoplasma hyopneumoniae.
Ryc. 2. Silny obrzęk płuc świni padłej w następstwie zakażenia HP-PRRSV.
Zwalczanie choroby
W przypadkach HP-PRRS stosuje się szczepienia przeciw PRRSV, antybiotykoterapię chorych świń w celu ograniczenia bakteryjnych zakażeń towarzyszących a także podwyższa się poziom bioasekuracji. W Chinach w zwalczaniu HP-PRRS przede wszystkim wykorzystuje się szczepionki żywe, atenuowane przeciw PRRSV. Na rynku chińskim znajduje się wiele szczepionek atenuowanych, opracowanych z wykorzystaniem szczepów wysoce patogennych jak i standardowych. Szczepionki atenuowane na ogół są skuteczne przeciw HP-PRRS jednak bezpieczeństwo niektórych preparatów opartych o szczepy HP-PRRSV stoi pod znakiem zapytania. Takie szczepionki powinny być stosowane z rozwagą. Badania wykazały, że zarówno szczepionki oparte na szczepach genotypu europejskiego PRRSV (PRRSV Typ 1) jak i typowych szczepach należących do genotypu amerykańskiego (PRRSV Typ 2) zapewniały przynajmniej częściową odporność przeciw różnym chińskim szczepom HP-PRRSV. Dane te potwierdzają wartość szczepionek atenuowanych w zwalczaniu HP-PRRS.
Podsumowanie
Do osiągnięcia zadowalających wyników w zwalczaniu HP-PRRS jest jeszcze daleka droga a pomóc mogą w tym regionalne programy zwalczania i eradykacji PRRS w Chinach i innych krajach azjatyckich. Rozwój nowych, skuteczniejszych i bezpiecznych szczepionek przeciw PRRSV musi brać pod uwagę olbrzymią i stale rosnącą zmienność genetyczną i antygenową tego wirusa.
