Zmiany w morfologii jelit cienkich prosiąt po odsadzeniu, które mogą przyczynić się do wystąpienia biegunki

Biegunki są nadal dużym problemem w produkcji trzody chlewnej, powodują cierpienie zwierząt, konieczność stosowania antybiotyków i skutkują stratami ekonomicznymi. 

 elito cienkie jest najdłuższym fragmentem układu pokarmowego i tam właśnie zachodzi absorpcja większości składników odżywczych, a także jest miejscem kolonizowanym przez patogeny jelitowe. Śluzówka jest warstwą, która ma kontakt ze światłem jelita i ma zdolność do znacznego zwiększenia swojej powierzchni chłonnej dzięki obecności kosmków pokrytych enterocytami (Rys1). Na dnie kosmków znajdują się krypty, które są miejscem różnicowania enterocytów zajmujących miejsce na kosmkach. Jest tutaj także warstwa pokrywają kosmki, śluz, która chroni śluzówkę przed sokami trawiennymi, patogenami i uszkodzeniami fizyko-chemicznymi. Składa się z mucyn wydzielanych przez komórki śluzowe znajdujace się wzdłuż śluzówki, a także enzymów przeciwbakteryjnych i przeciwciał. Dlatego śluz wraz z warstwą enterocytów jest pierwszą barierą ochronną jelita (van. Dijk et al 2002). 

Rys 1: Struktura śluzówki jelita cienkiego (źrodło Sommer and Bäckhed, 2013).

 Odsadzenie powoduje dwie istotne zmiany dla prosiąt;z jednej strony zwierzęta są oddzielone od matki, zmieszane między sobą i przeniesione do innych kojców co powoduje ogromny stres ; z drugiej strony następuje gwałtowna zmiana żywienia z mleka na pasze stałe. Konsekwencją tego jest znaczny spadek spożycia paszy prowadzący do braku dostarczania substancji odżywczych do światła jelita,z tego konsekwencjami dla zdrowia i kondycji prosiąt. (Rys 2). 

Rys 2. Skutki odsadzenia dla funkcjonowania śluzówki, kondycji i zdrowia prosiąt 
(źródło Vente-Spreeuwenberg and Beynen, 2003).
 

Podczas pierwszych dni po odsadzeniu dochodzi do skrócenia kosmków. Pluske et al (1997) ustalił, że ta atrofia kosmków może być związana z dwoma czynnikami:

1. Zwiększenie utraty komórek, któremu towarzyszy szybsze dojrzewanie enterocytów w kryptach co powoduje ich większą głębokość
2.  Spadek liczby nowych enterocytów ze względu na ich mniejszą liczebność w kryptach 

Ilość i jakość śluzu ma związek ze zmianami w integralności nabłonka, a jego uszkodzenia ułatwia patogenom uszkadzanie enterocytów (Vente-Spreeuwenberg and Beynen, 2003).

Górna część enterocytów, z obecnymi na niej mikrokosmkami, jest odpowiedzialna za wchłanianie substancji odżywczych. Spadek liczby dojrzałych enterocytów skutkuje upośledzeniem wchłaniania. Ponadto aktywność enzymatyczna tego rejonu jest determinowana wysokością i wysokością  kosmków (Vente-Spreeuwenberg and Beynen, 2003) i to wszystko jest związane ze zmianami opisanymi powyżej, powodującymi problemy trawienne. 

Enterocyty są między sobą połączone za pomocą wąskich przesmyków, którędy przepływa płyn miedzykomórkowy, co zapobiega przedarciu się patogenów i toksyn przez śluzówkę.Utrata spójności warstwy enterocytów powoduje ułatwienie wnikania powyższych, co powoduje generowanie odpowiedzi organizmu w postaci zapalenia. Wszystkie mechanizmy zaangażowane w tę odpowiedź nie będą tutaj omawiane ale prowadzą one do utraty apetytu, gorączki i spadku wzrostu. (van Dijk et al., 2002).

Po okresie kres głodówki zazwyczaj następuje gwałtowne zwiększenie pobierania paszy, co powoduje szybsze opróżnianie żołądka aby zachować niskie pH. W ten sposób do jelit, które jeszcze nie odzyskały w pełni swoich funkcji,  dociera więcej bakterii co sprzyja kolonizacji przez patogeny. Dodatkowo zwiększenie trawienia w sytuacji upośledzonego wchłaniania skutkuje wystąpieniem biegunki (van Beers-Schreurs and Bruininx, 2002).

 Podsumowując, odsadzenie wywołuje szereg zmian prowadzących do spadku pobrania paszy i zmian w obrębie kosmków i krypt jelita, co w konsekwencji prowadzi do infekcji, biegunki i spadku kondycji. Prowadzonych jest wiele badań nad nowymi strategiami postępowania w celu zminimalizowania negatywnego wpływu odsadzenia na morfologię i funkcję  jelit; niektóre z nich są ujęte w tabeli 1.

Tabela 1. Strategie minimalizujące negatywny wpływ odsadzenia .