Alternatywne systemy porodowe w fermach w Danii i Hiszpanii

Nowe rozwiązania projektowe kojców porodowych powinny poprawić dobrostan loch, zapewniając im większą swobodę ruchów, umożliwiać budowanie gniazd i inny behawior związany z macierzyństwem, równolegle jednak należy zaprojektować alternatywne systemy ochrony prosiąt.

Systemy wolnostanowiskowej porodówki (ang.free farrowing systems) są starannie zaprojektowane mając na celu zmniejszenie ryzyka zagniecenia prosiąt i nadanie pierwszorzędnego znaczenia jakości przestrzeni wykorzystywanej przez lochę i jej prosięta.

Istnieją 3 główne typy wolnych systemów porodowych (www.freefarrowing.org):

1. Tymczasowe kojce porodowe: Locha może się swobodnie obracać, ale podczas porodu można ją tymczasowo unieruchomić .
2. Indywidualne kojce porodowe "zero ograniczeń": Locha jest trzymana indywidualnie i nigdy nie jest umieszczana w klatce. Proste kojce mają ten sam układ, co największe konwencjonalne kojce porodowe, ale bez ograniczeń iz pewnymi elementami chroniącymi prosięta przed zgnieceniem. Niektóre kojce są większe i bardziej rozbudowane i pozwalają lochom wyznaczyć obszar oddawania odchodów i legowisko, a także zapewniają dodatkowe funkcję pomagając miedzy innymi w poprawie postawy lochy.
3. System grupowy: Systemy te umożliwiają lochom i ich miotom na mieszanie się przed odsadzeniem. Zarówno lochy, jak i prosięta mają większą ilość miejsca i często są trzymane na ściółce ze słomy. Maciory są początkowo trzymane pojedynczo w kojcach i przenoszone wraz z miotami w grupy między 10 a 21 dniem po oproszeniu. Alternatywnie lochy można grupować przed oproszeniem i zapewnić dostęp do indywidualnych miejsc porodowych, które można usunąć później po oproszeniu.

Pomimo rosnącej ilości dostępnej literatury na temat korzyści płynących z alternatywnych systemów porodowych dla dobrostanu loch, pojawia się kilka obaw związanych z wdrażaniem takich systemów utrzymania w warunkach komercyjnych.

W tym krótkim artykule przedstawiono najnowsze wyniki wdrożenia alternatywnych kojców porodowych w dużym badaniu przeprowadzonym w Danii oraz na pilotażowej farmie w Katalonii.

Przetestowano dwa systemy tymczasowych kojców: JLF15 i SWAP (ochrona loch i prosiąt). Optymalizacja przestrzeni, dostosowanie do pełnego rusztu i systemu odprowadzania gnojowicy były dwoma podstawowymi kryteriami wyboru. W obu systemach locha może się obracać podczas porodu i karmienia prosiąt, ale jednocześnie systemy te umożliwiają unieruchomienie lochy podczas porodu. Oba systemy zapewniają bardzo wygodne gniazdo dla prosiąt. Gniazdo jest kluczowym elementem jako strefa bezpieczeństwa dla prosiąt i znacznie ułatwia prace hodowlane (zdjęcie 3). Materiał wzbogacający jest dostarczany przez dozownik. Kojec JLF15 ma wymiary 2,4 x 2,4 metra. Kojec SWAP jest nieco większy (3 x 2 metry) i umożliwia lochom oddzielenie strefy oddawania kału, karmienia i legowiska.

W Danii rośnie zainteresowanie stosowaniem systemów tymczasowych zamknięć, zwłaszcza podczas budowy nowych gospodarstw. System jest przygotowany na przyszłe wymagania legislacyjne, a jednocześnie stanowi ogromną poprawę wydajności i dobrostanu zwierząt. Idea tymczasowego zamknięcia polega na tym, że lochy są ograniczane tylko wtedy, gdy jest to konieczne, a podczas pozostałej części laktacji mają swobodę ruchów. Krytyczny czas to okres porodu i pierwsze dni laktacji. Wyniki duńskich badań przeprowadzonych na lochach utrzymywanych na wolności i lochach w kojcach SWAP wykazały, że pierwsze 4 dni po oproszeniu są dla macior bardzo nieaktywnym okresem, a zatem ograniczenia nie wpływają na zachowanie loch (ryc. 1). Dzięki zastosowaniu tymczasowego zamknięcia farmy były w stanie pracować na poziomie porównywalnym z tradycyjnymi kojcami porodowymi, a niektóre nawet lepiej niż kiedykolwiek wcześniej. Na przykład kilka gospodarstw komercyjnych w Danii z lochami w zagrodach SWAP produkowało średnio 34-37 świń / lochę / rok ze śmiertelnością 13-15%. Większość prosiąt padało w ciągu pierwszych 4 dni, więc ochrona ich w tym czasie jest bardzo ważna (rysunek 2). Po zakończeniu tego krytycznego okresu utrzymywanie luźne loch przynosi same korzyści. Doświadczenia pokazują, że gdy lochy są luźne, prosięta mają lepszy dostęp do wymienia. Więcej miejsca w kojcach zapewnia miejsce na duże mioty i lepszy wzrost. Swoboda poruszania się poprawia również kondycję lochy i może wpływać na jej długowieczność.

W latach 2017-2019 na fermie komercyjnej w Katalonii przetestowano systemy wolnego porodówek z tymczasowymi kojcami. Wstępne wyniki oceny czterech serii ukazują lepszy wzrost prosiąt podczas laktacji niż w alternatywnych systemach porodowych. Najlepsze wyniki odnotowano w kojcach w systemie SWAP (ryc. 3). Wcześniejsze badania opisywały dłuższy okresy karmienia prosiąt w wolnych systemach porodowych, co jest związane ze wzrostem poziomu oksytocyny u loch wolnostojących. Wyższe poziomy oksytocyny u loch wolnostojących mogą być związane z niższym poziomem hormonów stresu, takich jak kortyzol. Prosięta od loch utrzymywanych w wolnostanowiskowych systemach porodowych ssały więcej mleka i dlatego rosły lepiej. W systemie SWAP zaobserwowano wzrost liczby zgniatanych prosiąt ale tylko w czwartym miocie (ryc.4). Zmiany w obsadzie porodówek i niewłaściwe zarządzanie prosiętami mogły spowodować wzrost liczby zagnieceń w systemie SWAP. Oprócz tej krytycznej sytuacji liczba zmiażdżeń była podobna w przypadku konwencjonalnych kojców jak i JLF15 oraz SWAP.

Proponowanie praktycznych rozwiązań jest niezbędne, aby zachęcić innych do zmian. Z tych badań terenowych dotyczących alternatywnych systemów porodówek możemy powiedzieć, że systemy tymczasowych kojców porodowych były łatwe do zaadaptowania w gospodarstwach komercyjnych. Praca z wyszkolonym i wykwalifikowanym personelem na porodówkach jest kluczową kwestią, aby osiągnąć pełny potencjał tych systemów.