Najlepsze dostępne techniki ograniczania emisji w produkcji świń

Hodowla zwierząt gospodarskich, podobnie jak każda inna działalność człowieka, powoduje szereg emisji do atmosfery, głównie w postaci gazów (zarówno zanieczyszczeń, jak i gazów cieplarnianych). Dyrektywa w sprawie pułapów emisji (Dyrektywa (UE) 2016/2284) ustanawia zobowiązania dotyczące redukcji emisji amoniaku, które należy osiągnąć do 2030 roku. Jednak w ciągu ostatnich kilku lat emisje, zamiast maleć, utrzymywały się na stałym poziomie lub rosły, dlatego konieczne jest podjęcie większych wysiłków w zakresie ich redukcji, zwłaszcza w przemyśle trzody chlewnej.

Aby zapobiec tym emisjom lub maksymalnie je ograniczyć, stosuje się szereg specjalnych technik, z których niektóre są stosowane od tysiącleci, np. częste usuwanie gnojowicy z pomieszczeń dla zwierząt, przykrywanie obornika lub jego natychmiastowe zakopywanie, co ma na celu poprawę zdrowia zwierząt lub zapobieganie utracie składników odżywczych podczas przechowywania i stosowania.

Techniki te są do dziś uznawane za najlepsze dostępne techniki (BAT) w przepisach UE (Decyzja wykonawcza (UE) 2017/302) w celu zmniejszenia emisji amoniaku, ponieważ spełniają warunki definicji BAT, tj. są to środki skuteczne, możliwe do zastosowania w praktyce i ekonomicznie opłacalne (oprócz dodatkowych korzyści w postaci poprawy zdrowia i wkładu w gospodarkę obiegową). W niniejszym artykule skoncentrujemy się na tych trzech środkach, ponieważ ich odpowiednie powszechne zastosowanie wystarczyłoby do spełnienia ustalonych wymagań.

Częste usuwanie gnojowicy

Częste usuwanie gnojowicy z kanałów (co najmniej dwa razy w tygodniu) zmniejsza emisję metanu i amoniaku. Jeśli tak częste usuwanie gnojowicy nie jest możliwe, można również zdecydować się na jej zakwaszenie, zainstalowanie skrobaków na wylotach powietrza lub zastosowanie któregokolwiek ze środków zaproponowanych w decyzji Wspólnoty w sprawie najlepszych dostępnych technik lub w Ramowym kodeksie dobrej praktyki rolniczej EKG ONZ dotyczącym ograniczenia emisji amoniaku.

Usuwanie amoniaku musi jednak odbywać się obowiązkowo co miesiąc, aby uniknąć emisji metanu.

Przechowywanie gnojowicy

Kolejnym źródłem emisji amoniaku jest magazynowanie gnojowicy, dlatego też należy podjąć odpowiednie działania przy lagunach magazynowych. Najprostszym i najskuteczniejszym podejściem jest nadal przykrycie powierzchni, umożliwienie naturalnego tworzenia się skorupy (o ile całkowicie pokrywa ona powierzchnię) lub dodanie kul, form geometrycznych lub elementów pływających (co nie jest zbyt zalecane w miejscach, gdzie występuje tendencja do tworzenia się naturalnej skorupy). Jeżeli nie można zagwarantować pokrycia, konieczne będzie zastosowanie technik pozwalających na uzyskanie równoważnego lub wyższego procentu redukcji, wybierając spośród technik zaproponowanych w decyzji lub kodeksie EKG ONZ, które obejmują pokrycie ruchomymi lub stałymi pokrywami z różnych materiałów lub zastosowanie innych technik, takich jak na przykład zakwaszanie lub fermentacja beztlenowa. W przypadku zastosowania tej ostatniej opcji, wytworzony i zatrzymany metan musi być wykorzystany do celów energetycznych.

Stosowanie gnojowicy jako nawozu

Wreszcie, stosowanie gnojowicy na polu jest ważnym źródłem emisji, które należy ograniczyć, stosując odpowiednie techniki, z których najbardziej powszechne to miejscowe stosowanie gnojowicy za pomocą węża lub redlicy stopkowej lub wtryskiwanie jej do gleby za pomocą wtryskiwaczy. Natychmiastowe zakopanie np. pługiem jest bardzo skuteczne, jeśli nastąpi w ciągu czterech godzin od zastosowania, mniej skuteczne, jeśli zakopanie nastąpi 12 godzin później, lub praktycznie nieskuteczne, jeśli nastąpi po 24 godzinach. Podobnie jak w powyższych przypadkach, decyzja WE i kodeks EKG ONZ przewidują inne środki o podobnej skuteczności, które będą równie akceptowalne.

Chociaż techniki te mają charakter orientacyjny, a nie wyłączny (co oznacza, że można stosować inne techniki o podobnym poziomie skuteczności), zostały one przetestowane. Jeśli więc stosowane są inne techniki, muszą one wykazać się równoważną skutecznością.

Być może jednym z najbardziej złożonych aspektów jest oszacowanie emisji azotu, fosforu, amoniaku lub gazów cieplarnianych emitowanych przez całe gospodarstwo. W przypadku Hiszpanii, Ministerstwo Rolnictwa, Rybołówstwa i Żywności (MAPA) udostępni rolnikom narzędzie, które pozwoli na dokonanie tych szacunków w możliwie najprostszy sposób. Rolnik może wybrać inne systemy obliczeniowe, o ile wykaże, że wyniki są równoważne.

Nie jest możliwe zalecenie takiego BAT, które będzie mieć zastosowanie do wszystkich gospodarstw, ponieważ specyficzne warunki każdego gospodarstwa mogą wymagać zupełnie innych działań. Jako wskazówkę MAPA opublikowała dokument, w którym wymieniono wszystkie dostępne techniki zalecane przez organizacje międzynarodowe, z uwzględnieniem ich zalet, wad, kosztów i możliwości zastosowania, które podsumowano w poniższej tabeli:

Źródło: Guía de las mejores técnicas disponibles para reducir el impacto ambiental de la ganadería. MAPA (2017)