Co się stało z regionalnymi programami zwalczania chorób świń?

W światowym przemyśle trzody chlewnej regionalne programy kontroli zostały opracowane jako inicjatywa mająca na celu zwalczanie i eliminowanie różnych chorób wirusowych, w tym klasycznego pomoru świń, choroby Aujeszkyego i pryszczycy. Ze względu na znaczący wpływ gospodarczy i produkcyjny zespołu rozrodczo-oddechowego świń (PRRS), w ciągu ostatnich dwudziestu pięciu lat zainicjowano szereg projektów mających na celu jego zwalczanie i/lub eliminację. Obecnie szacuje się, że obecność wirusa PRRS, wraz z innymi patogenami, zwłaszcza tymi związanymi z kompleksem oddechowym świń, takimi jak Mycoplasma hyopneumoniae, wirus grypy świń, Glaesserella parasuis i Streptococcus suis, kosztuje 10-15 USD (Nathues i wsp. 2017) na każde zwierzę wyprodukowane w gospodarstwie. Dlaczego więc w przemyśle trzody chlewnej na całym świecie pozostało niewiele aktywnych regionalnych programów kontroli? Zasadniczo dlatego, że zwalczanie PRRS i innych głównych chorób świń wymaga strategii składającej się z wielu elementów, które sprawiają, że wdrożenie jest bardzo złożone, ponieważ w celu ograniczenia i wyeliminowania patogenów musimy wielokrotnie wprowadzać podstawowe procedury, które stosowane sekwencyjnie są bardziej skuteczne niż suma poszczególnych elementów.

Z mojego doświadczenia wynika, że regionalne projekty kontroli (biorąc za przykład projekty dotyczące PRRS, ale ekstrapolując je na inne wirusowe patogeny świń) zostały zarzucone z następujących powodów:

1. Czasami chcieliśmy wyeliminować dwa lub więcej patogenów w tym samym programie, nie biorąc pod uwagę, że każdy patogen ma specyficzne cechy, które wymagają różnych strategii zwalczania i eliminacji. Na przykład, wirus PRRS charakteryzuje się długą wiremią i trwaniem w tkankach (odpowiednio 21-35 i ≥135 dni). Te cechy, w połączeniu z brakiem doświadczenia w zwalczaniu PRRS, doprowadziły nas do postawienia sobie bardzo ambitnych i nierealistycznych oczekiwań. Obecnie jest jasne, że na obszarach o wysokim zagęszczeniu świń (270-3000 świń na km²) (Dürr et al. 2013), gdzie występuje duża interakcja między gospodarstwami, celem powinno być zwalczanie, a na obszarach o niskim zagęszczeniu można rozważyć ewentualną eliminację wirusa.

2. Historia pokazała, że żadna endemiczna choroba wirusowa - ludzi ani zwierząt - nie została nigdy wyeliminowana bez skutecznej szczepionki. W przypadku PRRSv rola odporności komórkowej i przeciwciał neutralizujących nie została jeszcze w pełni wyjaśniona, co w połączeniu z mechanizmami mutacji, rekombinacji i brakiem ochrony heterologicznej uniemożliwia uzyskanie silnej odporności populacyjnej, pozwalając tym samym na utrzymywanie się podatnych subpopulacji.

3. Nie zrozumieliśmy, jak ważne jest stworzenie, przestrzeganie i ciągłe kontrolowanie skutecznego, niepsychologicznego programu bezpieczeństwa biologicznego. Wirus PRRS posiada co najmniej 12 dróg przenoszenia, których znaczenie różni się w zależności od złożoności i lokalizacji danego systemu (Ryc. 1). Jak wynika z poniższego równania, i co jest nam wszystkim dobrze znane, bioasekuracja jest bardzo złożona. Niestety, w wielu systemach produkcji trzody chlewnej koszt jej wdrożenia i utrzymania jest nadal traktowany jako wydatek, a nie jako inwestycja. Brak skutecznego programu bezpieczeństwa biologicznego pozwala na ciągłe ponowne zakażenie, zarówno zewnętrzne jak i wewnętrzne, zwierząt podatnych na zakażenie populacji w stadzie.

B = 1K + 1P + 3E + 4O + 2R + OE + Ɛ

B= Bioasekuracja, K= Knowledge (Wiedza), P= Planning (Planowanie), E= Execution (Wykonywanie), O= Observation (Obserwacja), R= Regional (Regionalność), Ɛ= Error (Błąd)

Ważną kwestią, którą chciałabym podkreślić, jest duża liczba dowodów naukowych, jakimi dysponujemy na temat roli transportu jako wektora przenoszenia i zakażania różnych patogenów świń, a także niewielka uwaga i znaczenie, jakie do tej pory mu poświęcaliśmy.

4. Brak integracji. Regionalny program kontroli wymaga, aby producenci, lekarze weterynarii, naukowcy zajmujący się zwierzętami, technicy i wszystkie osoby związane z przemysłem trzody chlewnej współpracowali ze sobą w celu osiągnięcia lepszych wyników niż gdyby pracowali indywidualnie. Integracja ta może być osiągnięta tylko pod kierownictwem upoważnionego i odpowiedzialnego koordynatora projektu, który zapewnia realizację szczegółowego, wcześniej ustalonego planu. Plan ten powinien określać działania, terminy ich realizacji, ciągłą kontrolę i modyfikację w razie potrzeby, a także, co bardzo ważne, realistyczny budżet projektu.

Obecnie, wraz z ustanowieniem odpowiedniego programu ochrony biologicznej, diagnostyka jest punktem, który wymaga największych inwestycji w regionalny program kontroli. Istnieje wiele nieinwazyjnych i skutecznych technik pobierania próbek, które pozwalają na obiektywne monitorowanie postępów w realizacji programu; nie ma więc uzasadnienia, aby nie realizować go w odpowiednim czasie. Jeśli nie zostanie ustanowiony i nie będzie przestrzegany odpowiedni program diagnostyczny dla różnych populacji, niezależnie od systemu produkcji, łańcuch zakażeń nie zostanie przerwany, a patogeny będą krążyć w populacji.

5. Wreszcie, wiedza to potęga. Solidna baza danych pozwala nam analizować i oceniać postępy. Ważne jest także, aby przekonać wszystkich uczestników projektu do dzielenia się informacjami, co pozwoli nam wykryć punkty, które zapewnią postęp i sukces projektu.

Niewątpliwie dysponujemy już informacjami i szeroką gamą narzędzi do kontroli, a w przyszłości do eliminacji różnych ważnych patogenów świń. Zebranie ich razem, wdrożenie, a przede wszystkim liczenie na współpracę wszystkich zainteresowanych to tytaniczne zadanie, przed którym stajemy każdego dnia w terenie. Jestem przekonany, że odpowiednia analiza skutków produkcyjnych i ekonomicznych, a przede wszystkim zwrotu z inwestycji, w połączeniu z odpowiednim przywództwem, doprowadzi do tej koniecznej współpracy. Nikt nie mówił że będzie łatwo.