Czytaj ten artykuł w: Zdrowie świń

Diagnostyka laboratoryjna: pryszczyca (FMD)

Jakich laboratoryjnych metod diagnostycznych mogę użyć do zdiagnozowania pryszczycy? Którą z nich powinienem wybrać w zależności od sytuacji? Jak interpretować wyniki?

Dostępne testy

Zmiany makroskopowe

Rozpoznanie zmian chorobowych, zwłaszcza pęcherzyków na pysku i okolicach kończyn
Zalety:
- Łatwe do rozpoznania pęcherzyki
Wady:
- Klinicznie nieodróżnialna od wszystkich innych chorób pęcherzykowych
- Zwykle wymaga innego potwierdzenia diagnostycznego

Ryc. 1. Nozdrza świni wykazujące klasyczne zmiany związane z chorobą pęcherzykową, w tym pryszczycą. W tym przypadku dwa pęcherzyki pękły.

Reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR)

Wykrywa obecność określonej sekwencji wirusowego kwasu nukleinowego (RNA).
Typy próbek: płyn pęcherzykowy lub nabłonek (preferowany typ próbki), surowica, próbka z przełyku i gardła (jeśli pęcherzyk lub nabłonek nie są dostępne), mleko
Zalety:
- Najbardziej czuła i preferowana metoda wykrywania czynnika
- Często można łączyć próbki, aby obniżyć koszty, jednocześnie minimalizując utratę czułości.
- Może być ukierunkowany na uniwersalne białka do ogólnego wykrywania lub białka specyficzne dla serotypu do serotypowania.
Wady:
- Umiarkowany koszt
- Wymaga odpowiednich starterów, szczególnie w przypadku białek strukturalnych, które są specyficzne dla serotypu.

Lista obecnie znanych serotypów pryszczycy (nie ma ochrony krzyżowej między serotypami):

Azja 1
Afryka Południowa Typ 1 (SAT 3)
Afryka Południowa Typ 1 (SAT 2)
Afryka Południowa Typ 1 (SAT 1)
C
A
O

Antygenowy test immunoenzymatyczny (Ag-ELISA)

Wykrywa obecność antygenu
Rodzaje próbek: płyn pęcherzykowy lub nabłonek (preferowany rodzaj próbki), surowica, próbka z przełyku i gardła (gdy pęcherzyk lub nabłonek nie jest dostępny), mleko
Zalety:
- Zalecana metoda wykrywania i identyfikacji serotypu
- Może być stosowana do diagnozy pojedynczego zwierzęcia lub stada
- Może być stosowana do rozróżniania serotypów
- Każdy dodatni wynik dla wirusa typu dzikiego jest uważany za istotny

Tabela 1. Do celów diagnostycznych można wykorzystać różne białka wirusowe.

Poszukiwany antygen	Zmienność	Zastosowanie
Białka strukturalne	Zmienne	Serotypowanie
Białka niestrukturalne	Konserwatywne	Uniwersalne wykrywanie: nieswoiste dla serotypu

Wady:
- Obecność antygenu wirusowego może być swoista dla serotypu
- W celu identyfikacji serotypów może być konieczne wykonanie wielu testów.

Test immunoenzymatyczny w kierunku obecności przeciwciał (Ab-ELISA)

Wykrywa obecność przeciwciał
Rodzaje próbek: surowica
Zalety:
- Krążące przeciwciała można wykryć już po 3-5 dniach od wystąpienia objawów klinicznych
- Zwierzęta pozostają dodatnie przez kilka miesięcy
- Może być stosowany w przypadkach dawniejszego zakażenia
- Może być stosowany do odróżnienia ekspozycji na typ dziki od niektórych szczepionek zabitych/rekombinowanych (ukierunkowanych na określone białka niestrukturalne).
- Każdy dodatni wynik w kierunku wirusa typu dzikiego jest uważany za znaczący.
Wady:
- Odpowiedź przeciwciał jest swoista dla serotypu
- Niektóre zwierzęta mogą pozostać serododatnie przez kilka lat.
- Siła odpowiedzi immunologicznej może się różnić w zależności od zjadliwości szczepu
- Obecność przeciwciał nie zawsze koreluje z ochroną

Paski testowe lateral flow devices (LFD)

Wykrywa obecność antygenu
Rodzaje próbek: płyn pęcherzykowy lub nabłonek
Zalety:
- Preferowana metoda wykrywania i identyfikacji serotypu
- Może być stosowana do diagnozy pojedynczego zwierzęcia lub stada
- Może być stosowana do rozróżniania serotypów
- Każdy dodatni wynik dla wirusa typu dzikiego jest uważany za istotny
Wady:
- Obecność antygenu wirusowego może być swoista dla serotypu
- Mniejsza czułość niż Ag-ELISA
- Może być konieczne wykonanie wielu testów w celu identyfikacji serotypów

Izolacja wirusa (VI)

Izolowanie żywego wirusa
Rodzaje próbek: płyn pęcherzykowy lub nabłonek (preferowany rodzaj próbki), surowica, próbka z przełyku i gardła (jeśli pęcherzyk lub nabłonek nie są dostępne), mleko
Zalety:
- Tradycyjny złoty standard
- Izolacja wirusa do wykorzystania w opracowywaniu szczepionek (szczepionki autogenne) lub testach serologicznych (ELISA) w celu określenia serotypu.
Wady:
- Wysoki koszt
- Długie oczekiwanie na wynik
- Wymaga specjalnych linii komórkowych; bydlęcych (cielęcych) komórek tarczycy lub świńskich, cielęcych lub jagnięcych komórek nerkowych
- Proces inokulacji jest pracochłonny
- Często trudne do wyhodowania (wyniki fałszywie ujemne)

Sekwencjonowanie genomu

Sekwencjonowanie genomu wirusa (RNA)
Rodzaje próbek: płyn pęcherzykowy lub nabłonek (preferowany rodzaj próbki), surowica, próbka z przełyku i gardła (jeśli pęcherzyk lub nabłonek nie są dostępne), mleko
Zalety:
- Może pomóc w zakresie epidemiologii molekularnej
- Pomocne w identyfikacji serotypu
Wady:
- Wysoki koszt
- Długie oczekiwanie na wynik

Interpretacja wyniku

Zmiany makroskopowe (pęcherzyki)

Dodatni: Należy zbadać w kierunku możliwości wystąpienia pryszczycy
Ujemny: Wynik ujemny lub brak wyniku, jeśli badanie przeprowadzono późno po zakażeniu lub w przypadku zakażenia łagodnym szczepem.

PCR

Dodatni: Wirus jest obecny w próbce
Ujemny: Ujemny lub wirus mógł zostać nie wykryty, jeśli test został przeprowadzony późno po zakażeniu.

Ag-ELISA

Dodatni: Wirus jest obecny w próbce
Ujemny: Ujemny lub wirus mógł zostać nie wykryty, jeśli test został przeprowadzony późno po zakażeniu lub jest to inny serotyp

Ab-ELISA

Dodatni: Przeciwciała matczyne lub wcześniejsza ekspozycja (>2-3 dni) na wirusa typu dzikiego lub niektóre szczepionki
Ujemny: Wynik ujemny lub ekspozycja na szczepionkę lub wirusa typu dzikiego zbyt wcześnie, aby go wykryć, lub badanie na obecność przeciwciał o niewłaściwym serotypie

LFD

Dodatni: Wirus jest obecny w próbce
Ujemny: Wynik ujemny lub ekspozycja na szczepionkę lub wirusa typu dzikiego zbyt wcześnie, aby go wykryć, lub badanie na obecność przeciwciał o niewłaściwym serotypie

Dodatni: Wirus jest obecny w próbce.
Ujemny: Wynik ujemny, wirus mógł zostać nie wykryty, jeśli badanie przeprowadzono późno po zakażeniu lub użyto niewłaściwej linii komórkowej.

Sekwencjonowanie genomu

Dodatni: Wirus jest obecny w próbce
Ujemny: Wynik ujemny, wirus mógł zostać nie wykryty, jeśli badanie przeprowadzono późno po zakażeniu lub obecna była zbyt mała ilość wirusa do sekwencjonowania.

Możliwe scenariusze

Należy zauważyć, że niektóre kraje mogą wymagać zatwierdzenia przez władze państwowe przed wykonaniem jakichkolwiek testów na obecność pryszczycy.

Podejrzenie ostrego ogniska pryszczycy u świń w każdym wieku i w stadzie nieszczepionym przeciwko pryszczycy

Pobranie płynu z pęcherzyków od wielu chorych zwierząt i badanie metodą Ag-ELISA lub PCR; w przypadku PCR można rozważyć łączenie próbek.

Podejrzenie ostrego ogniska pryszczycy u świń w każdym wieku i w stadzie zaszczepionym przeciwko pryszczycy

Pobranie płynu z pęcherzyków od wielu dotkniętych chorobą zwierząt i badanie metodą Ag-ELISA lub PCR; w przypadku PCR można rozważyć połączenie próbek.
Pobranie surowicy od wielu zarażonych zwierząt, które wykazywały objawy kliniczne przez co najmniej 3 dni i indywidualne badanie za pomocą testu Ab-ELISA; ukierunkowane na białko niestrukturalne, które nie jest obecne w szczepionce.

Podejrzenie pryszczycy u świń w każdym wieku bez objawów klinicznych, których stado nie jest szczepione przeciwko pryszczycy.

Pobranie surowicy od 30 losowo wybranych świń i indywidualne badanie za pomocą testu Ab-ELISA; docelowe białko strukturalne

Podejrzenie pryszczycy u świń w każdym wieku bez objawów klinicznych, których stado jest szczepione przeciwko pryszczycy.

Pobranie surowicy od 30 losowo wybranych świń i indywidualne badanie za pomocą testu Ab-ELISA; ukierunkowanie na białko niestrukturalne, które nie jest obecne w szczepionce.