Diagnostyka różnicowa biegunek poodsadzeniowych u świń

Wstęp

Zaburzenia żołądkowo-jelitowe u świń występują powszechnie i są często wieloczynnikowe, szczególnie w okresie poodsadzeniowym. W doświadczeń autora wynika, że biegunka poodsadzeniowa występuje w jakimś momencie w 50% ferm trzody chlewnej. Jest zatem istotne aby spróbować osiągnąć tak dokładne rozpoznanie kliniczne, jak tylko to możliwe z konkretnych przyczyn- w celu zastosowania odpowiednich środków kontroli, które mogą obejmować zmiany żywienia i zarządzania, szczepienia, metafilaktykę i inne pomocne środki. Czasami jest to trudne ze względu na równoczesne występowanie zakażeń mieszanych, wpływu środowiska i żywienia oraz trudności w izolacji i identyfikacji wszystkich możliwych czynników chorobotwórczych.

Prosięta odsadzone, z biegunką, wyraźną utratą masy i odwodnieniem.

Diagnostyka różnicowa chorób przewodu pokarmowego świń

Wystąpienie choroby przewodu pokarmowego w stadzie raczej ciężko przeoczyć. Jeśli chcemy określić przyczynę, ważne jest aby ocenić cały obraz kliniczny, biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, które mogą okazać się istotne. Należy uwzględnić przemieszczanie zwierząt, ponieważ wiele chorób przewodu pokarmowego, jak na przykład salmonella, rotawitusy czy wirus epidemicznej biegunki świń może być wprowadzone do stada wraz ze zwierzętami. Obraz kliniczny wybuchu nowej choroby z reguły nasuwa lekarzowi podejrzenia najczęściej występujących jednostek chorobowych, które w razie konieczności mogą zostać potwierdzone laboratoryjnie. Próbki, jakie można uwzględnić w postępowaniu diagnostycznym to świeży kał, wymazy z odbytnicy lub treść jelit, fragmenty jelit. Próbki takie nadają się do badań bakteriologicznych, wirusologicznych i parazytologicznych; fragmenty jelit w formalinie do badań histopatologicznych, a krew na serologię. Inne próbki jakie można uwzględnić to woda do picia na posiew i testy na obecność różnych substancji jak na przykład mykotoksyny, antybiotyki, metale ciężkie itd.; próbki kału szczurów, myszy i ptaków mogą pomóc zidentyfikować wektory; wymazy pobrane z poszczególnych części budynku lub pojazdu mogą pomóc w dowiedzeniu jak patogen został zawleczony do stada. W celu odpowiedniej oceny obciążenia środowiska patogenami konieczne jest prawidłowe pobranie dużej ilości próbek.

Badanie post mortem reprezentatywnej liczby świń, które padły na fermie może również dostarczyć cennych informacji. Makroskopowe zmiany patologiczne wielu chorób przewodu pokarmowego są bardzo wyraźne. W Tabeli 1 przedstawiono główne diagnozy różnicowe.

Tabela 1.Wytyczne do diagnostyki różnicowej głównych czynników powodujących biegunkę poodsadzeniową u świń

Zakaźne przyczyny biegunek u świń

Z doświadczenia autora artykułu wynika, że najczęstszą przyczyną biegunek u świń po odsadzeniu są Salmonella enterica (S. typhimurium) i E. coli, szczepy które posiadają antygeny fimbrialne F4 (K88) i F18. Lawsonia intracellularis, Clostridium perfringens i Brachyspira pilosicoli również być zaangażowane w powodowanie choroby, a czasem także Brachyspira hyodysenteriae. Choroby na tle rotawirusowym nie zdarzają się tak często a od czasu do czasu w przypadkach uporczywej, długotrwałej biegunki po odsadzeniu okazuje się przyczyną było uszkodzenie jelit wynikłe z zakażenia kokcydiami przed odsadzeniem. W chwili pisania artykułu na terenie UK nie występowało PED.

Niezakaźne przyczyny biegunek u świń

Każda nagła zmiana karmy może spowodować problemy pokarmowe ale efekty są zazwyczaj krótkotrwałe. Świnie w wczesnych fazach wzrostu, do około 25 kg masy ciała, gorzej tolerują składniki pasz o niskiej strawności, a więc w tej grupie wiekowej, specyfikacja RSS jest bardzo istotna. W wyniku nagłego odsadzenia może dojść do znaczących zmian fizjologicznych, zwłaszcza zmian z wysokiego pH na niskie pH w żołądku; zmiana profilu enzymów trawiennych, w szczególności dotyczących skrobii; i przesunięcie odzyskiwania wody z jelita cienkiego na jelito grube. W tym samym czasie, zahamowanie rozwoju kosmków jelitowych obniża zdolność absorpcyjną w jelicie krętym. Zmiany te czynią jelito bardziej podatne na patogeny, nagła zmiana składników pokarmowych  może prowadzić do nieprawidłowych wzorców fermentacji.

Istnieje silny związek między obecnością owrzodzeń żołądka i drobno zmielonej paszy. Skarmianie paszą gdzie granulat ma 550 µm wydaje się utrzymywać lub nieco pogarszać nieprawidłowości nabłonka przełyku, a dieta 750 µm sprzyja gojeniu się uszkodzeń. Zastosowanie walcowni zamiast młyna bijakowego daje większą jednorodność wielkości cząstek, jak również większe cząstki i doświadczenie w tej dziedzinie sugeruje, że taka zmiana znacznie zmniejsza częstość występowania owrzodzeń żołądka i biegunek. Owrzodzenie żołądka występuje również po odsadzeniu, gdy prosięta jedzą nieodpowiednią paszę lub nie jedzą w ogóle w ciągu pierwszych 24-48 godzin po odsadzeniu. Ponadto, może to prowadzić do zaburzeń w składzie normalnej flory jelitowej.

Nadmierne stosowanie antybiotyków może spowodować poważne zaburzenia flory jelitowej, a w pewnych przypadkach niemal sterylizację jelit, umożliwiające namnażania nieprawidłowych mikrobów, takich jak drożdże. Prowadzi to do uporczywej biegunki, a często poprzez dalsze podawanie antybiotyków w celu próby kontrolowania sytuacji stan zdrowia zwierząt się nie poprawia . Długotrwałe stosowanie sulfonamidy do zwalczania Strep. suis lub Haemophilus parasuis może prowadzić do wyselekcjonowania odpornych szczepów E. coli i Salmonella, które następnie prowadzą do wystąpienia objawów jelitowych, które są trudniejsze do opanowania.

Złe warunki przechowywania i warunki higieniczne mogą prowadzić do utleniania tłuszczów, rozwoju mikotoksyn i przypadkowego zanieczyszczenia wieloma substancjami, które mogą wywołać lub nasilić biegunkę.

Do czynników antyżywieniowych w surowcach, które mogą powodować epizodyczne biegunki należą saponiny, fityniany, inhibitory trypsyny i lektyny ale mechanizmy pozostają słabo poznane.