Droga do rentowności – nakłady na opiekę zdrowotną a koszty produkcji świń

Pierwszym krokiem do oceny wartości interwencji zmierzających do poprawy stanu zdrowia zwierząt jest zrozumienie przez producentów i lekarzy w jaki sposób interwencje te wpłyną na opłacalność produkcji fermy. Wszystkie interwencje mają określony koszt i potencjalnie mogą poprawić wydajność produkcji w danej fermie, zwiększając tym samym jej opłacalność. W większości przypadków koszty realizacji zaleceń mogą być precyzyjnie określone. Na przykład na koszt szczepienia przeciw PCV2 składa się koszt szczepionki na sztukę, pomnożony przez liczbę świń; oba elementy są przewidywalne. Z drugiej strony korzyści zależą od poprawy produkcyjności i będą rosły lub malały w zależności od dochodu i ponoszonych kosztów. Tu zaczynają się komplikacje ponieważ uzyskane korzyści zależą od bardzo wielu zmiennych; pora roku, zagrożenia zdrowotne, wielkość stada, poziom zarządzania, itd., co trudno przewidzieć a jeszcze trudniej określić ilościowo. Ponadto, niezbędne jest zrozumienie podstawowych mechanizmów w jaki sposób zmieniają się dochody i koszty w miarę zmian w produkcyjności fermy.

W celu określenia ilościowego wpływu interwencji dla poprawy stanu zdrowia na opłacalność produkcji musimy najpierw zrozumieć jak zmieniają się dochody i koszty w zależności od poziomu produkcji od odsadzenia prosiąt do zakończenia tuczu. Należy wymienić to 5 kategorii; 1) dochód, 2) koszty stałe, 3) koszt odsadzonej świni, 4) koszty paszy i 5) zmienne koszty nie związane z żywieniem (Tabela 1). Niektóre z kosztów nie zmieniają się w zależności od poziomu produkcji i dlatego określamy je jako „koszty stałe”. Inne będą się zmieniały wraz ze zmianami w poziomie produkcji i dlatego określamy je jako „koszty zmienne”.

Tabela 1. Dochód i kategorie kosztów; zmiany w zależności od poziomu produkcji od osadzenia do sprzedaży.

Wartość interwencji zmierzających do poprawy stanu zdrowia zwierząt wyróżnia się spośród wskaźników wydajności. Trzy najważniejsze wskaźniki to śmiertelność (MOR), średnie dzienne przyrosty (ADG) i współczynnik konwersji paszy (FCR).

Śmiertelność i brakowanie. Kiedy świnia pada lub jest brakowana mają miejsce dwa zdarzenia. Po pierwsze, tracimy szansę sprzedaży i dochodu. Jeśli brakowanie świni przynosi jakikolwiek dochód, strata ulega zmniejszeniu. Po drugie, koszty związane z żywieniem padłej lub wybrakowanej świni, oraz inne koszty zmienne nie są ponoszone. Dlatego też straty związane z padnięciami powinny być mierzone jako różnica między utraconym dochodem i nieponiesionymi kosztami, ponieważ świnia padła. Można stwierdzić, że w miarę wzrostu opłacalności produkcji świń rośnie również wartość redukcji śmiertelności.

Średnie dzienne przyrosty. Wartość wzrostu ADG zależy od tego czy obiekt jest własny, wynajęty lub zakontraktowany oraz od ilości dostępnej przestrzeni. Wartość wzrostu ADG jest najwyższa kiedy przestrzeń dla zwierząt (mierzona czasem chowu, w którym świnie mogą przebywać w tym samym budynku) jest bardzo ograniczona i duży odsetek świń z każdej grupy jest sprzedawany przed osiągnięciem optymalnej rynkowo wagi. Zyskiem ze zwiększania ADG w takich warunkach będzie wzrost odsetka świń sprzedawanych w optymalnej wadze za najwyższą cenę. Podobnie jak w przypadku śmiertelności, wartość wyższych ADG jest największa kiedy opłacalność produkcji jest najwyższa.

Współczynnik konwersji paszy. Wartość interwencji zmierzających do poprawy stanu zdrowia zwierząt, które poprawiają FCR, wynika z ceny paszy i całkowitego przyrostu wagi. Wartość poprawy FCR zależy więc w dużym stopniu od ceny paszy.

Co więc w największym stopniu wpływa na opłacalność? Dane z systemu Agri-Stats® (amerykański serwis opracowujący wskaźniki produkcyjne i finansowe) zostały wykorzystane do identyfikacji parametrów w największym stopniu powiązanych z opłacalnością. Analiza ta pozwoliła na wskazanie parametrów, które różniły się między 25% najbardziej dochodowych przedsiębiorstw hodowlanych i wartościami średnimi, dotyczącymi 68 producentów trzody chlewnej w 2010 roku (Boyd, 2012). Wyniki zawarte są w tabeli 2. Zgodnie z powyższą analizą opłacalność produkcji w największym stopniu rośnie dzięki dochodowi wynikającemu z minimalizacji śmiertelności po odsadzeniu. Minimalizacja kosztów, choć ważna, nie jest najważniejszym motorem wzrostu opłacalności produkcji trzody chlewnej. Jest to pozytywny sygnał dla producentów i lekarzy weterynarii próbujących uzasadnić wartość działań zmierzających do poprawy stanu zdrowia świń. Często, dla uzyskania akceptowalnego poziomu zwrotu nakładów na zdrowie świń wystarczy stosunkowo niewielkie obniżenie śmiertelności i poprawa innych czynników wpływających na dochód, szczególnie w okresie rentowności produkcji świń.

Tabela 2. Wskaźniki produkcji różniące najbardziej dochodowe firmy (25% najlepszych) od przeciętnych na podstawie danych amerykańskich z Agri-Stats® (Boyd, 2012).