Praktyczne doświadczenia z lochami utrzymywanymi grupowo w sektorze krycia

Przeprowadzono ankietę wśród 38 rolników, którzy puszczają lochy swobodnie wcześnie po inseminacji i pierwszych tygodniach ciąży, w celu zidentyfikowania krytycznych punktów i kluczy do sukcesu tej praktyki. Wyniki pokazują, że możliwe jest połączenie dobrych wyników produkcyjnych, lepszych warunków pracy i dobrostanu zwierząt.

Kwestia ograniczenia lub zakazu trzymania zwierząt w kojcach indywidualnych jest coraz bardziej widoczna w debatach społecznych związanych z dobrostanem zwierząt. We Francji, podobnie jak w pozostałej części Unii Europejskiej, przepisy z 2012 r. wymagają, aby lochy prośne były trzymane luzem i w grupach miesiąc po sztucznej inseminacji (AI) i do tygodnia przed oproszeniem. Chociaż nie ma przepisów regulujących trzymanie loch luzem w okresie laktacji, istnieje rosnąca tendencja do wdrażania tzw. wolnego porodu w gospodarstwach.

Kierując się podobną logiką, niektórzy rolnicy ograniczają lub nawet eliminują okres zamknięcia loch w fazie krycia. Ta strategia, choć wciąż jest rzadką praktyką, cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Aby zidentyfikować kluczowe czynniki sukcesu w zarządzaniu lochami utrzymywanymi swobodnie podczas tej fazy, Izba Rolnicza regionu Bretanii przeprowadziła ankietę wśród 38 rolników, którzy już to wdrożyli. Rolnicy, którzy chcą zastosować tę praktykę w swoich gospodarstwach, mogą znaleźć broszury z poradami (w języku francuskim) stworzene przez Izbę Rolniczą na temat dostosowań w zarządzaniu, wydajności reprodukcyjnej i typach pomieszczeń.

Trzy strategie dotyczące czasu wypuszczenia loch

Wyniki ankiet zidentyfikowały trzy strategie wdrożone przez rolników tydzień po odsadzeniu (patrz wykres 1):

1. LIBIA: Lochy są trzymane w kojcach indywidualnych od odsadzenia do ostatniej inseminacji (AI). Następnie są wypuszczane i grupowane w ciągu sześciu dni od ostatniej inseminacji (15 z 38 gospodarstw).
2. LIBSEVIA: Lochy są trzymane w grupach od momentu odsadzenia, a następnie umieszczane w kojcach indywidualnych w okresie inseminacji i ponownie wypuszczane do grupy. Hodowcy wyjaśniają, że wykorzystują stres generowany przez grupowanie ich razem, aby wywołać ruję i ułatwić jej wykrywanie. Lochy przebywają w kojcach indywidualnych przez około tydzień w okresie inseminacji, a następnie są wypuszczane natychmiast lub najpóźniej w ciągu sześciu dni po ostatniej inseminacji (11 z 38 gospodarstw).
3. LIBSEV: Lochy są grupowane od momentu odsadzenia i przebywają w kojcach indywidualnych tylko w celu inseminacji, maksymalnie przez pół dnia. W związku z tym lochy pozostają w grupie przez cały okres rozrodu i ciąży (12 z 38 gospodarstw).

Diagram 1. Podsumowanie praktyk i strategii ankietowanych gospodarstw rolnych.

Praktyka	Liczba ferm	Typ utrzymania	Opis
LIBIA Grupowo po AI
	15	• 15/15 ruszt	Okres przebywania w kojcu indywidualnym (maksymalnie do sześciu dni po AI) w celu poprawy kondycji ciała lochy. Wczesne przeniesienie do sektora ciąży.
LIBSEV Grupowo po dosadzeniu
	12	• 6 słoma • 3 słoma/ ruszt • 3 ruszt	Kojec indywidualny tylko podczas sztucznej inseminacji, maksymalnie pół dnia. Hierarchia ustalona od momentu odsadzenia Stres związany z grupowaniem: sprzyja wystąpieniu rui. Szybkie wykrywanie rui u loch w grupie
LIBSEVIA Grupowo po odsadzeniu, indywidualnie podczas AI, grupowo tuż po AI
	11	• 3 słoma/ ruszt • 8 ruszt	Ograniczone utrzymywanie indywidualne (2-3 dni, maksymalnie 6 dni po AI). Zapobiega obskakiwaniu się loch podczas rui. Hierarchia ustalona od odsadzenia. Stres związany z grupowaniem: poprawia początek rui. Szybkie wykrywanie rui u loch w grupie.

Środki ostrożności podczas procesu grupowania

Grupowanie loch jest kluczowym momentem dla zapewnienia sukcesu w tego typu zarządzaniu. Szczególnie ważne jest unikanie grupowania loch w fazie najwyższego ryzyka, między 12. a 18. dniem ciąży. Dlatego zaleca się tworzenie grup przed tym okresem, bezpośrednio po odsadzeniu lub tuż po inseminacji. W ten sposób agresja związana z ustalaniem hierarchii nastąpi wcześniej. Jeśli agresja wystąpi przy odsadzeniu, ma ona tę zaletę, że stymuluje początek rui.

Jeśli chodzi o strategie grupowania, preferowane jest tworzenie grup loch jednorodnych pod względem kondycji ciała, najlepiej według liczby przebytych porodów i unikanie mieszania loszek z lochami wieloródkami.

Większość ankietowanych rolników przeprowadza sztuczną inseminację z lochami w kojcach indywidualnych. Trzech z nich przeprowadza inseminacje u loch utrzymywanych w grupie. Badania ultrasonograficzne w większości przypadków są również wykonywane u loch w grupie. Warto zauważyć, że połowa respondentów wykonuje USG z lochami w kojcu grupowym, podczas gdy druga połowa trzyma je w kojcu indywidualnym podczas tej procedury.

Zalety i punkty krytyczne do rozważenia

Ankietowani rolnicy podkreślali liczne korzyści płynące z grupowego zarządzania lochami w fazie rozrodu. Wielu z nich podkreślało przyjemność płynącą z interakcji loch w grupach, a także pozytywny wpływ na dobrostan zwierząt. Ci, którzy grupują lochy od odsadzenia, zgłaszają lepszy początek rui, przypisywany stresowi generowanemu podczas grupowania.

Jednak niektórzy hodowcy zgłaszają agresywne zachowania wśród loch, zwłaszcza podczas integracji loszek w grupie. Mimo to jedna czwarta hodowców uważa, że ich lochy są spokojniejsze, a praktyka ta poprawia relacje między hodowcą a zwierzętami. Jedna trzecia respondentów zauważyła również poprawę warunków pracy dzięki ograniczeniu konieczności przenoszenia zwierząt i czasu spędzonego na usuwaniu odchodów z korytarza z tyłu boksów.

Z drugiej strony, istniejące obiekty mogą stanowić przeszkodę we wdrażaniu tego sposobu zarządzania, głównie ze względu na projekty, które nie są dostosowane do potrzeb systemu. Sektor ciąży z lochami utrzymywanymi grupowo nie wymaga stosowania ściółki, ale też jej nie wyklucza. Hodowcy, którzy decydują się na użycie słomy, zauważyli, że lochy są mniej agresywne, ponieważ są zajęte ryciem w ściółce. Obiekty z rusztami są wybierane ze względu na dobrą higienę loch; jednak ten rodzaj podłogi w mokrych warunkach może stać się śliski, zwiększając ryzyko upadków i kulawizn. Konstrukcja kojców lub pomieszczeń jest kolejnym krytycznym punktem (ekspozycja na knury, dostęp do dołów itp.).

Wreszcie, 25% respondentów uważa, że ich lochy trzymane grupowo wykazują dobre wyniki produkcyjne (patrz Tabela 1). Wszyscy rolnicy, z którymi przeprowadzono konsultacje, byli zadowoleni z tego sposobu zarządzania i żaden z nich nie rozważał powrotu do poprzedniego systemu.

Tabela 1. Wydajność reprodukcyjna: Średnie wyniki 12 ankietowanych rolników.

Chociaż nadal nie jest to powszechne, ten rodzaj zarządzania lochami ma zyskać na popularności wraz ze zmianą przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt, o czym świadczą reformy planowane w Niemczech i Danii odpowiednio na 2028 i 2035 rok. Ponadto w raporcie EFSA opublikowanym w 2022 r. zalecono wyeliminowanie stosowania przegród w fazie krycia, co posłuży jako podstawa naukowa do opracowania kolejnego rozporządzenia.

Badanie to, przeprowadzone w latach 2021-2024, było wspierane finansowo przez PRDA, Porc Armor Evolution, Porélia i Eureden i skorzystało z wymiany wyników ankiety przeprowadzonej przez Evel'Up. Dziękujemy hodowcom, którzy wzięli udział w tym badaniu, za jakość odpowidzi i ich zaufanie.