Przypadek kliniczny: Problemy z karmieniem prosiąt po odsadzeniu

W czasie odsadzanie układ pokarmowy i układ odpornościowy prosiąt nie są całkowicie rozwinięte. Dlatego też tak ważne jest stosowanie odpowiednich zasad odnośnie żywienia i zarządzania prosiąt. Odsadzanie połączone z przejściem na karmę mokrą, i bez dostępu do wody może powodować komplikacje we wczesnym okresie życia prosiąt.

Opis fermy

Przypadek miał miejsce na fermie liczącej 2800 loch Danbred. Na fermie istniał system żywienia na mokro dla loch ciężarnych, karmiących oraz dla warchlaków. Ferma jest zlokalizowana na obszarze o dużym zagęszczeniu produkcji świń i w 2017 została powiększona z 2000 do 2800 loch. W czasie powiększenia fermy linię knurów zmieniono na Pietrain.

Ferma produkuje w systemie tygodniowym a prosięta są odsadzane w 26 dniu życia, w wadze około 6 kg.

Lochy są szczepione przeciw E. coli i Clostridium spp. przed porodem i przeciw parwowirozie, różycy i PRRSV w 8-10 dniu przed porodem. Prosięta są szczepione przeciw cirkowirozie i Mycoplasma hyopneumoniae w 10 dniu po odsadzeniu. Na fermie występuje PRRS.

W okresie laktacji prosięta mają wolny dostęp do wody i preparatów mlekozastępczych. Są one podawane prosiętom w miskach w formie proszku, od pierwszego tygodnia życia do odsadzenia.

Po odsadzeniu prosięta są utrzymywane w warchlakarni i karmione paszą płynną w grupach po 44 sztuki, przebywając w kojcach przeznaczonych dla 22 zwierząt. Warchlaki nie mają wolnego dostępu do wody do picia. W wyniku tego zagęszczenie prosiąt w czasie pierwszych 2 tygodniu po odsadzenie było dwukrotnie za wysokie. Celem postępowania było usprawnienie systemu karmienia i ograniczenie kosztów czyszczenia rurociągu.

Odsadzone prosięta były karmione płynna paszą pre-starter zawierającą 10% fermentowanej miazgi kukurydzianej. W 8 dniu po odsadzeniu płynny pre-starter był stopniowo zastępowany paszą starter również zawierającą sfermentowaną kukurydzę. W obu rodzajach paszy podawano tlenek cynku i amoksycylinę (tabela 1).

Tabela 1.- Karnienie na warchlakarni.

Pojawienie się problemu

W lecie, jednocześnie z pojawieniem się prosiąt po knurach Pietrain, zaobserwowano słabe prosięta, których stan nie poprawiał się. Stwierdzono również biegunkę na warchlakarni. Śmiertelność wzrosła do 5% a waga na końcu warchlakarni była niższa od spodziewanej.

Testy diagnostyczne

W pierwszym dniu prosięta odsadzono podając paszę w formie papki do czerwonych misek i rurociągiem. W drugim dniu pasza była już podawana tylko rurociągiem. Takie karmienie paszą pre-starter stosowano przez kolejne dwa dni.

W czasie naszej pierwszej wizyty na fermie zdaliśmy sobie sprawę, że głównym problemem była adaptacja zwierząt w okresie pierwszego tygodnia po odsadzeniu. Prosięta nie jadły paszy w karmideł. Z drugiej strony chętnie jadły z czerwonych misek przez 3 kolejne dni. W tym czasie duża liczba prosiąt musiała być oddzielona od reszty ze względu na brak adaptacji do karmienia (zdjęcie 1 i 2). Stwierdzano również biegunkę w pierwszych tygodniach po odsadzeniu, która zanikała po zmianie paszy na starter.

Kiedy policzono ile suchej masy zjadały prosięta w ciągu pierwszych 7 dni okazało się, że było to jedynie 500 g na prosię, podczas gdy wymagana waga paszy to co najmniej 700 gramów.

Teoretyczna zawartość suchej masy w paszy obliczona przez system karmienia była niska jak na paszę dla odsadzonych prosiąt (22% suchej masy), lecz w rzeczywistości była niekiedy nawet niższa, wynosiła około 10%. Brak apetytu u prosiąt powodował zanieczyszczenie rurociągu niezjedzoną paszą. Czyszczenie rurociągu wykonywano wodą, której część pozostawała w systemie. Przy kolejnym karmieniu pasza zawarta w rurociągu była zbyt rozwodniona.

W tym czasie próbkę sfermentowanej kukurydzy wysłano w celu wykluczenia obecności mikotoksyn i E. coli (tabela 2).

Tabela 2.-Badanie paszy.

Badanie kukurydzy wykazało wysoką zawartość womitoksyny i wyniku tego zdecydowano o zaprzestaniu stosowania tego składnika, a zamiast tego wprowadzono gotową mieszankę paszową. Mimo tego przyrosty warchlaków nie uległy poprawie.

Działania naprawcze

Prosięta zbyt długo uczyły się jeść paszę z karmideł. W związku z tym były niedożywione i odwodnione. U części prosiąt nie dochodziło do nadrobienia przyrostów w późniejszym okresie, lub padały. Przyrosty prosiąt w pierwszym tygodniu po odsadzeniu determinują przyrosty w kolejnych miesiącach, aż do uboju (Tokach i wsp., 1992). Tak więc dobry start prosiąt po odsadzeniu jest niezmiernie ważny.

W pierwszym etapie działań skład paszy pre-starter zmieniono tak aby był bardziej apetyczny dla prosiąt. Zawartość plazmy zwiększono do 3%. Prosięta zaczęto odsadzać z tym samym preparatem mlekozastępczym, który podawano przed odsadzeniem. Miano nadzieję, że prosięta rozpoznają zapach i smak poprzedniej paszy co zmniejszy stres poodsadzeniowy (zdjęcie 3 i 4). Ponadto preparat mlekozastępczy podawano również w formie papki w ostatnim tygodniu przed odsadzeniem. Miało to na celu ułatwienie rozwoju układu trawiennego. Wiadomo bowiem, że jedzenie suchej paszy pomaga w jego prawidłowym rozwoju (Frazer i wsp., 1993) i przygotowuje prosięta do lepszego trawienia paszy.

Po wprowadzeniu wszystkich wymienionych zmian zaobserwowano lekką poprawę lecz prosięta ciągle jadły za mało i obserwowano padnięcia a odsetek słabych prosiąt wynosił około 4%.

W czasie drugiej wizyty przeanalizowano czas karmienia. Prosiętom ręcznie i rurociągiem podawano papkę zawierającą 33% suchej masy o godzinie 9 rano. Kolejne karmienie było automatyczne i wykonywano je płynnym pre-starterem zawierającym 22% suchej masy (tabela 3).

Tabela 3.- Zawartość paszy i wody w różnych mieszankach i godziny podawania.

Prosięta miały wodę w czerwonych miskach lecz należy pamiętać, że zagęszczenie prosiąt było podwojone w pierwszych dwóch tygodniach po odsadzeniu, tak więc dostęp do wody był bardzo ograniczony.

W ciągu dnia prosięta przez długi czas pozostawały bez jedzenia i picia. Brak wody był szczególnie ważny w czasie pierwszego tygodnia po odsadzeniu. Zasugerowaliśmy dodatkowe karmienie ręczne w południe w celu:

• Zapewnienia 33% suchej masy paszy podawanej ręcznie
• Uniknięcia błędów technicznych podczas karmienia mechanicznego (np. zbytnie rozcieńczanie paszy wodą)

Ponadto, teoretyczną zawartość suchej paszy zwiększono do 24%. Początkowo obserwowaliśmy opór ze strony obsługi fermy, która uważała, że gęściejsza pasza będzie zatykała rurociąg. Dlatego zdecydowaliśmy, że ilość suchej paszy w mieszance nie będzie na poziomie 28% a jedynie 24%. Dalszy wzrost miał być wprowadzany stopniowo.

Rozwój sytuacji

Po wprowadzeniu wszystkich opisanych zmian prosięta rosły lepiej. Liczba małych prosiąt uległa znacznemu zmniejszeniu i po 10 dniach po odsadzeniu grupy wyglądały znacznie lepiej (zdjęcie 5). Ponieważ okres obserwacji pozytywnych zmian jest bardzo krótki, z ostatecznymi wnioskami należy poczekać do końca okresu przebywania prosiąt w warchlakarni. Na razie jednak wszystko wygląda bardzo dobrze.

Wnioski

Zarządzanie żywieniem prosiąt w czasie pierwszego tygodnia po odsadzeniu wpływa na przyrosty w całym okresie odchowu. W tym okresie należy skupić się na zachęceniu prosiąt do jedzenia paszy i zapobieganiu utraty wagi. Warchlakarnie gdzie stosuje się automatyczne karmienie na mokro i nie ma wolnego dostępu do wody stanowią problem dla prosiąt. Jedną z opcji może być odsadzanie prosiąt z karmieniem suchą paszą w pierwszym tygodniu po odsadzeniu i rozpoczęcie karmienia na mokro w drugim tygodniu po odsadzeniu. Hodowcy często nie akceptują tego rozwiązania ze względu na nakłady inwestycyjne wymagane do wprowadzenia karmienia na mokro. Inną opcją jest montaż punktów dostępu do wody dla prosiąt.

Sukces karmienia na mokro odsadzanych prosiąt zależy od wielu czynników takich jak genetyka, wiek i waga prosiąt, zarządzanie fermą i karmieniem. W każdym przypadku należy pamiętać, że powinniśmy unikać błędów, które utrudniają dobry start po odsadzeniu i w efekcie na etapie tuczu.