Przypadek kliniczny: Przypadki nagłych padnięć oraz obrzęków u świń w różnym wieku

Opis fermy

Ferma świń była położona w Wielkopolsce. Stado podstawowe liczyło 250 loch. Chlewnia produkowała materiał zarodowy w związku z tym wszystkie loszki kwalifikowane jako przyszłe matki były utrzymywane do osiągnięcia 100 kg masy ciała. Knurki oraz nie rokujące loszki po odsadzeniu były sprzedawane na fermę tuczu. W rozrodzie wykorzystywano nasienie z zakupu. Prosięta odsadzane były średnio w 28. dniu życia. Rocznie odchowywanych było około 6200 warchlaków. Zasada „całe pomieszczenie pełne, całe pomieszczenie puste” była ściśle przestrzegana. Warunki środowiskowe, w których odchowywano zwierzęta były dobre. Status zdrowotny fermy określono jako bardzo wysoki. Stado było wolne od następujących drobnoustrojów: Brahyspira hyodysenteriae, Salmonella spp., dermonekrotoksycznych Pasteurella multocida, PRRSV, Actinobacillus pleuropneumoniae, Mycoplasma hyopneumoniae., Leptospira spp.,. Badania laboratoryjne wykazały że w gospodarstwie występowały - Bordetella bronchiseptica i Lawsonia intracellularis. Nie stwierdzano także przypadków PMWS. W stadzie podstawowym prowadzono rutynowe szczepienia profilaktyczne przeciwko kolibakteriozie (loszki na 8 i 3 tygodni przed porodem oraz lochy na 3 tygodnie przed porodem) oraz szczepionką skojarzoną przeciw różycy i parwowirozie świń (loszki – po ukończeniu 5,5 oraz 6,5 miesiąca życia oraz lochy na 3 tygodnie przed porodem). Nie prowadzono szczepień przeciwko PCV2.

Opis przypadku

W czasie pierwszej wizyty lekarskiej, stwierdzano przypadki nagłej śmierci w grupie loszek o masie ciała 70 - 100 kg bez uprzednich symptomów chorobowych, lub objawy kliniczne takie jak masywny obrzęk twarzoczaszki, uszu i przedpiersia (ryc.1), wzrost temperatury ciała do 41,5ºC. U pojedynczych zwierząt obserwowano również objawy nerwowe (opistothonus, pozycja leżąca, wykonywanie ruchów wiosłowych kończyn). Zachorowania dotyczyły 15% samic, a śmiertelność wzrosła do 6%. W ciągu kolejnych tygodni podobne objawy kliniczne z nieznacznie niższą intensywnością występowały również w sektorze warchlakarni oraz u loszek w wadze do 70 kg. W następnych tygodniach zaobserwowano analogiczne lub zbliżone objawy kliniczne, lecz bez przypadków neurologicznych, u loch luźnych i przebywających na porodówkach oraz u prosiąt osesków.

Ryc. 1. Zmiany obrzękowe.

Opis sekcji zwłok i wykonywanych badań laboratoryjnych

Do badań zostały przesłane 4 chore warchlaki. Stwierdzono u nich ciastowaty obrzęk dolnych partii ciała, który u dwóch z nich spowodował nagromadzenie się płynu pod skórą w okolicy mostka (Ryc. 3). Temperatura ciała zwierząt wynosiła 41,00C - 41,30C. W przeprowadzonym badaniu sekcyjnym stwierdzono nacieczenia galaretowate w tkance podskórnej szczególnie dolnych części ciała zwierząt (Ryc. 2., 3.) a także surowiczo – włóknikowe zapalenie w obrębie jamy worka osierdziowego (Ryc. 4.) i opłucnej.

Ryc. 2. Obrzęk tkanki podskórnej, duża ilość płynu wydostająca się po przecięciu skóry w dolnych partiach ciała.

Ryc.3. Gromadzenie się płynu pod skórą w okolicy mostka.

Ryc. 4. Delikatny i kruchy włóknik między nasierdziem i workiem osierdziowym.

Badanie bakteriologiczne wykonywano kierując się zaobserwowanymi zmianami sekcyjnymi. Z uwagi na to że, nie stwierdzono kulawizn oraz objawów nerwowych u badanych zwierząt, nie pobierano materiału ze stawów i płynu mózgowo-rdzeniowego. Materiał stanowiły odciski jałowo pobranych wycinków narządów i wymazy pobierane bezpośrednio przy otwieraniu jam ciała.

Materiał nanoszono na podłoża agarowe z dodatkiem krwi końskiej i agar wybiórczy McConkey’a wykonując posiew redukcyjny. Jednocześnie na każdej połowie płytki z dodatkiem krwi końskiej wykonano posiew liniowy Staphylococcus epidermidis. Potwierdzenie przynależności do gatunkowej drobnoustroju wykonywano za pomocą badań biochemicznych (Vitec) i metodą PCR.

Wyniki badań laboratoryjnych

W badaniach bakteriologicznych stwierdzono jedynie wzrost drobnoustrojów z gatunku Haemophilus parasuis (H. parasuis). Przynależność do gatunku H. parasuis określano wstępnie na agarze z krwią końską oraz na podstawie wzrostu bakterii w postaci bardzo drobnych niehemolitycznych kolonii (wygląd przypominający jak ukłucie szpilki) wykazujących obfity wzrost w okolicy posianych koloni Staphylococcus epidermidis (satelityzm).

W przypadku wymazów ze zmian patologicznych od sekcjonowanych warchlaków, materiał badano także bezpośrednio metodą PCR. Wyniki badań przedstawiono w tabeli I .

Table I. Diagnostyka laboratoryjna Haemophilus parasuis na błonach surowiczych i surowicy krwi.

Występowanie H. parasuis potwierdzono w miejscach typowych dla choroby Glässera. Stwierdzono obecność bakterii lub jej DNA (PCR) także w surowicy krwi co potwierdziło bakteriemię u dwóch z czterech badanych zwierząt.

Dodatkowo, szczepy H. parasuis wyizolowane od czterech sekcjonowanych warchlaków porównano ze szczepami obecnymi u innych zwierząt stadzie. W tym celu pobrano 20 wymazów od zdrowych zwierząt (loch stada podstawowego, warchlaków i loszek). Wymazy z nosa badane były tradycyjną metodą bakteriologiczną wraz z wykorzystaniem techniki PCR ostatecznie potwierdzającej przynależność do gatunku.

Typowaniu molekularnemu metodą ERIC PCR poddano dziesięć izolatów H. parasuis uzyskanych ze stada - cztery od chorych zwierząt oraz sześć uzyskanych od zdrowych świń (ryc. 5.). Izolaty uzyskane od chorych charakteryzowały się identycznym profilem ERIC PCR. Poza tym, potwierdzono występowanie analogicznego profilu ERIC, u dwóch klinicznie zdrowych zwierząt (z wymazów z nosa). U pozostałych klinicznie zdrowych zwierząt stwierdzono także występowanie odmiennych szczepów H. parasuis charakteryzujących się odmiennymi profilami ERIC PCR.

Ryc. 5. Dendrogram uzyskany przez porównanie szczepów H. parasuis uzyskanych z gospodarstwa, metodą ERIC PCR.

Terapia

Postępowanie terapeutyczne polegało na domięśniowym podawaniu amoksycyliny z kwasem klawulanowym tym zwierzętom w grupie, u których zaczynały pojawiać się wymienione objawy kliniczne. Wszystkie zwierzęta przez 14 dni otrzymywały w wodzie do picia amoksycylinę w dawce 20 mg/kg m.c. W wyniku tego postępowania nie obserwowano dalszych objawów klinicznych choroby.

Wnioski

W stadach o bardzo wysokim statusie zdrowotnym zakażenia H. parasuis bardzo często przyjmują formę ostrą. W takiej sytuacji wszystkie grupy wiekowe zwierząt są podatne na wystąpienie ostrych objawów klinicznych infekcji. Ta forma choroby Glässera charakteryzuje się zwykle objawami ogólnymi takimi jak: gorączka, apatia, zaburzenia oddechowe, ból obserwowany przy ucisku na tłocznię brzuszną (wyczuwalna palpacyjnie obrona mięśniowa), obrzęki stawów i kulawizny. Notowano także objawy nerwowe oraz podobnie jak w opisywanym przypadku obrzęki podskórne.

Zmiany anatomopatologiczne występujące w opisywanym ostrym przypadku chorobowym miały cechy ostrego zapalenia włóknikowego. Zmiany takie nie są charakterystyczne i dlatego rozpoznanie czynnika zakaźnego który je wywołuje w określonym przypadku opierać się musi na badaniu laboratoryjnym.

Specyficzne umiejscowienie obrzęku (dolne partie ciała) oraz jego ciastowatość może wynikać z niewydolności serca (obrzęki sercowe) a w szczególności z niewydolności prawokomorowej, która powoduje zastój krwi w krążeniu dużym. Wniosek ten koliduje ze stwierdzaną, w omawianym przypadku, obecnością bakterii H. parasuis w tkance podskórnej, co może sugerować obrzęk zapalny spowodowany czynnikiem bakteryjnym. Jednak, fakt ten można wytłumaczyć bakteriemią, czyli w tym przypadku wykrywaniem obecności bakterii w tkance podskórnej, pochodzącej z uszkodzonych naczyń krwionośnych.

Umiejętność różnicowania szczepów H. parasuis na poziomie stada jest ważna dlatego, że epidemiologia H. parasuis ma złożony charakter a zakażenie wywołane przez drobnoustrój jest procesem dynamicznym. W tym celu H. parasuis poddaje się typowaniu technikami, które umożliwiają różnicowanie tego drobnoustroju w obrębie gatunku (ERIC PCR). Szczególnie w stadach o wysokim statusie zdrowotnym, stwierdza się dominację określonych szczepów/szczepu, które mogą wywoływać zmiany chorobowe. W opisywanym przypadku wykazano że, wszystkie izolaty charakteryzujące się identycznym profilem ERIC PCR (było ich sześć) należały do jednego patogennego szczepu H. parasuis. Potwierdzono jego występowanie także u klinicznie zdrowych zwierząt. Fakt powyższy a także trwały efekt terapeutyczny zastosowanej terapii antybiotykowej (mimo braku szczepień), może dowodzić zwiększania się we wspomnianym gospodarstwie subpopulacji zwierząt odpornych na zakażenie szczepem chorobotwórczym.