Redukcja stosowania antybiotyków w produkcji trzody chlewnej -system duński

W Danii zostały podjęte różnorodne działania mające na celu regulację stosowania antybioków w produkcji trzody chlewnej. Nie jest możliwe porównanie zużycia chemioterapeutyków w Danii z innymi krajami, ponieważ niemal nikt nie prowadzi wystarczająco dokładnej ewidencji ich stosowania w produkcji zwierzęcej. Jednak z dostępnej skąpej dokumentacji można wywnioskować, że Dania ma najniższy wskaźnik zużycia antybioków. Kroki, jakie zostały podjęte na przestrzeni wielu lat są przedstawione na wykresie 1, a szerzej opisane w dalszej części artykułu.

Wykres 1. Działania podjęte w celu regulacji zużycia antybiotyków w produkcji trzody chlewnej w Danii. Antybiotyki są stosowane w produkcji zwierzęcej każdego rodzaju, jednak w ponad 80% dotyczy to trzody chlewnej.

Surowe przepisy dotyczace recept weterynaryjnych

Od 1998 roku leki weterynaryjne są dostępne tylko na podstawie recepty, co uniemożliwiło duńskim lekarzom weterynarii czerpanie korzyści ze sprzedaży antybiotyków. Regulacje zostały poparte działaniami rządu poprzez zwiększenie kontroli zarówno lekarzy weterynarii jak i producentów, a od 2005 roku Dania wdrożyła kontrole odbywające się dwa razy w roku. Obejmowały one lekarzy pracujących w produkcji trzody chlewnej,co poskutkowalo zwiększeniem ich świadomości dotyczącej antybiotykoterapii celowanej.

VETSTAT

W 1998 roku został również wprowadzony system monitujacy zużycie antybioków (VETSTAT). Dane dotyczące recept były gromadzone zarówno od aptek weterynaryjnych, mieszalni pasz, lekarzy weterynarii jak i prywatnych firm. Zapewniało to rejestrowanie w systemie każdego użytego antybiotyku. Działania zostały podjęte zarówno na poziomie gatunku, jak i stada. Weterynarze i producenci mogą pozyskać dane dotyczące ich zakładów produkcyjnych i porównać je z krajowym lub regionalnym średnim zużyciem leków (Wykres 2). System umożliwia także strukturom rządowym podjęcie działań na podstawie indywidualego stosowania antybiotyków przez określonego hodowcę dla danego gatunku.

Wykres 2. Przykładowe dane które dostępne dla lekarza weterynarii badź hodowcy z VETSTAT. Wykres ilustruje miesięczne zuzycie antybiotyków w danym stadzie w postaci ADD ( dziennej dawki / zwierzę).

Zakaz stosowania antybakteryjnych stymulatorow wzrostu

W 1995 roku zostało zakazane stosowanie stymulatora wzrostu Avoparcin. Następnie, w 1998 roku, zakazano stosowania stymulatorów wzrostu u tuczników. W 2000 roku wprowadzono całkowity zakaz stosowania antybiotykowych promotorów wzrostu. Zakaz ten został wprowadzony dobrowolnie, z inicjatywy producentów, a w późniejszym czasie został poddany regulacjom ze strony rządu.

Jak pokazuje wykres 1, podjęte działania zaowocowały znaczącym spadkiem całkowitego zużycia antybiotyków. Jednak wprowadzenie ograniczeń spowodowało także częstsze występowanie biegunek u prosiąt odsadzonych, co z kolei spowodowało wzrost konsumpcji antybiotyków w celach terapeutycznych. Duńscy producenci poradzili sobie z tym wyzwaniem dzięki wdrożeniu wielu zmian w systemach produkcji (min. późniejsze odsadzanie, stosowanie pasz lepszej jakości, zwiększenie przestrzeni życiowej zwierząt, udoskonalenia dotyczące podłoża).

Ograniczenie stosowania florochinolonw i cefalosporyn

Dania opracowała pewne zasady powodujące redukcję stosowania antybiotyków sklasyfikowanych przez WHO jako niezwykle ważne w medycynie ludzkiej. W związku z tym w 2002 roku stosowanie fluorochinolonów w weterynarii zostało ograniczone tylko do przypadków, kiedy żaden inny antybiotyk nie był skuteczny. Ponadto wypisanie recepty na flourochinolony musi zostać zgłoszone do odpowiednich organów państwowych. W 2010 roku z inicjatywy producentów ograniczono również na okres dwóch lat stosowanie cefalosporyn.

Wprowadzenie Żółtej Karty

Z myślą o jednostkach, które zużywały najwięcej antybiotyków w produkcji trzody chlewnej wprowadzono w 2010 roku Żółtą Kartę. Fermy, które przekraczały wyznaczone limity zostały zobowiązane do zredukowania użycia leków. Wprowadzone zostały zarówno częstsze kontrole ze strony rządu, jak również różne opłaty. W porównaniu do wcześniej podjętych akcji, ta uderzyła w producentów, a nie lekarzy weterynarii.

Każdego roku Duńskie Ministerstwo Weterynarii i Żywności (DVFA) ustala maksymalne limity zużycia antybiotyków dla każdej z trzech grup wiekowych świń. W 2010 roku około 10% stad przekroczyło limity ustalone dla Żółtej Karty. Zużycie zostało obliczone jako dzienna dawka dla zwierzęcia (animal daily dose- ADD) na 100 osobników w ciągu ostatnich 9 miesięcy (według grup wiekowych). Aktualne limity w Żółtej Karcie ADD/100 sztuk to 5.2 dla macior i prosiąt, 28 dla odsadzonych i 8 dla tuczników.

W lipcu 2010 gospodarze, którzy zbliżyli sie do górnej granicy limitów otrzymali upomnienie od DFVA. Do farmerów, którzy nie podjęli działań redukujących zużycie antybiotyków, została wygenerowana w grudniu 2010 roku Żółta Karta. Ostrzeżenia zaowocowały spadkiem krajowego zużycia antybiotyków w chowie trzody chlewnej o 12,5% w drugiej połowie 2010 roku, w porównaniu do tego samego okresu w roku 2009. W grudniu 2010 roku zostały wystosowane pierwsze Żółte Karty, działanie to było jednak poprzedzone 9 miesięcy wcześniej nakazem redukcji konsumpcji antybiotyków poniżej maksymalnego wyznaczonego limitu. Podczas 9-miesiecznego okresu władze mogą wprowadzić dalsze ograniczenia w doustnym stosowaniu leków i dokonywać niezapowiedzianych wizytacji w danym gospodarstwie. Właściciel jest zobowiązany do uiszczenia opłaty za każdy wydany nakaz lub zakaz i wizyty kontrolne. Do 2011 roku zużycie antybiotyków w produkcji trzody chlewnej systematycznie malało. Zużycie antybiotyków w okresie od stycznia do czerwca 2011 roku było o 25% niższe, niż w tym samym okresie w roku 2010 (Wykres 3).

Wykres 3. Zuzycie antybiotykow w dunskiej produkcji trzody chlewnej. W lipcu 2010 roku wprowadzono Zolte Karty. Czarna linia ukazuje ruchoma 9-miesieczna srednia.

Przyszłość

Wprowadzenie Żółtej Karty zaowocowało spadkiem zużycia antybiotyków w produkcji trzody chlewnej do bardzo niskich poziomów. W niedawno opublikowanym raporcie Unii Europejskiej Dania okazała sie bezwzględnie najmniejszym konsumentem antybiotyków w medycynie weterynaryjnej. Jednak należy pamiętać o tym, ze chore zwierzęta wymagają leczenia, tak wiec nie prognozuje się dalszego znacznego spadku zużycia konsumpcji tych leków.