0
Zwalczanie wirusa zespołu rozrodczo-oddechowego świń (PRRSV) jest jednym z głównych wyzwań producentów trzody chlewnej na świecie. Brak uniwersalnej szczepionki w połączeniu ze złożoną patogenezą i epidemiologią wymaga stosowania wieloczynnikowego podejścia do zwalczania choroby. Zwalczanie PRRS opiera się na czterech filarach o jednakowym znaczeniu: 1) diagnostyka i monitoring, 2) odporność, 3) zarządzanie stadem i 4) bioasekuracja. Ten ostatni element, bioasekuracja, definiujemy jako metody zmierzające do ograniczenia możliwości przeniknięcia patogenu do fermy (bioasekuracja zewnętrzna) i do ograniczenia możliwości rozprzestrzeniania, jeśli patogen jest obecny na fermie (bioasekuracja wewnętrzna). W wielu przypadkach wprowadzenie zasad bioasekuracji wymaga zastosowania zmian w organizacji fermy i inwestycji w modernizację budynków, jednak powinno być to traktowane jako inwestycja a nie jako dodatkowy koszt. Również sposób implementacji zmian powinien być poddany ocenie w średnim i długim okresie czasu. Należy zdawać sobie sprawę, że w wyniki oceniane w krótki okresie czasu mogą być frustrujące co może prowadzić do porzucania projektu. Każdy element bioasekuracji musi być związany z celem, i przyszłymi mierzalnymi wynikami.
Bioasekurację można rozumieć jako ograniczanie czynników ryzyka. Główne ryzyko zawleczenia PRRSV to materiał remontowy i nasienie, lecz nie należy zapominać o transporcie, dostępie osób i otoczeniu fermy. Tak więc wszystko co wiąże się ze stanem zdrowotnym fermy będącej źródłem loszek i nasienia, kwarantanną, rampą załadunkową, zasadami dostępu osób i współpracą z sąsiadami może prowadzić do zmniejszenia ryzyka zawleczenia PRRSV do fermy. Rozprzestrzenieniu PRRSV na fermie sprzyja niewłaściwa aklimatyzacja loszek i loch, niedostateczne czyszczenie i dezynfekcja budynków, niewłaściwa organizacja pracy, brak planowania, niestosowanie zasady całe pomieszczenie pełne-całe pomieszczenie puste (cpp-cpp), nieprawidłowości w przenoszeniu prosiąt między miotami i niezmienianie igieł. Każda poprawa zarządzania może się przyczynić do zmniejszenia ryzyka.
Bioasekuracja w zwalczaniu PRRSV
Procedury bioasekuracji zmierzające do kontroli PRRSV muszą być zaadapowane indywidualnie dla każdej fermy. Co powinno być priorytetem? Zależy to od ryzyka i statusu fermy:
- Na fermie produkującej warchlaki, dodatniej niestabilnej, na której krążenie PRRSV utrzymuje się na porodówkach , najpierw należy określić gdzie jest źródło infekcji i ustabilizować stado. Podstawowym pytaniem na jakie powinniśmy odpowiedzieć jest czy PRRSV utrzymuje się w sektorze na skutek transmisji pionowej czy na skutek transmisji poziomej z warchlakarni?
- Jeśli ma miejsce transmisja pionowa nalezy zwrócić uwagę na sposób prowadzenia kwarantanny (bioasekuracja zewnętrzna) i aklimatyzację loszek (bioasekuracja wewnętrzna).
- Jeśli chodzi o kwarantannę to celem powinno być unikanie napływu nowych wirusów do stada z zakażonymi zwierzętami. Najlepiej jeśli loszki remontowe sprowadzane do fermy są ujemne w testach ELISA i PCR. Budynek kwarantanny powinien być zlokalizowany co najmniej w odległości 1 km od fermy. Personel i sprzęt musi być przypisany do kwarantanny.
- Aklimatyzacja powinna gwarantować, że wszystkie loszki nabędą odporności przed ich włączeniem do stada loch. Z tego powodu wszystkie zwierzęta powinny być immunizowane w tym samym czasie a jej skuteczność powinna być sprawdzana serologicznie. Kontakt z zakażonymi świniami, podawanie łożysk i poronionych płodów (jeśli dozwolone) nie zapewnia odpowiedniej immunizacji wszystkich zwierząt w tym samym czasie. Jeśli ten element nie jest odpowiednio przeprowadzony, ryzyko wprowadzenia zakażonej loszki wzrasta i może dojść do infekcji ciężarnych loch stada podstawowego. Ponadto, nie należy wykorzystywać jako mamek loch, u których doszło do ronienia czy innych zaburzeń nasuwających podejrzenie PRRS.
Z naszego doświadczenia wynika, że żadna z wymienionych metod nie ma sensu jeśli personel fermy nie będzie przekonany w skuteczność bioasekuracji. Dlatego też tak ważne jest szkolenie personelu uwzględniające wagę i znaczenie zasad bioasekuracji w zwalczaniu PRRS i innych chorób.
Eliminacja wirusa z fermy i eliminacja dodatnich świń (poza szczepionymi) ma sens pod dwoma warunkami:
1) ferma jest zlokalizowana na obszarze o niskim pogłowiu świń (>5 km od najbliższej fermy)
2) ferma znajduje się na obszarze o dużym zagęszczeniu produkcji świń lecz okoliczne fermy są wolne od PRRS i uczestniczą w regionalnym programie zwalczania PRRS.
W innych przypadkach prędzej czy później dojdzie do ponownego wybuchu PRRS co może mieć bardzo poważne konsekwencje dla naiwnej fermy. W takiej sytuacji powinien być prowadzony okresowy monitoring loch.
W celu zabezpieczenia fermy przed zawleczeniem PRRSV z zewnątrz należy przede wszystkim podwyższyć poziom bioasekuracji zewnętrznej.
- Loszki remontowe i nasienie musi pochodzić z ferm wolnych od PRRSV. Kolejne ważne elementy to bezpieczeństwo ramp załadowczych, przestrzeganie higieny w przypadku osób wchodzących na fermę, ogrodzenie fermy. Ryzyko zewnętrzne musi zostać zminimalizowane.
- Monitoring fermy należy oprzeć na serologii. Potwierdzeniem statusu będzie serologiczny ujemny status na końcu okresu warchlakarni i brak nowych przypadków PRRS.
W fermie stabilnej (brak krążenia PRRSV w stadzie podstawowym i odsadzanie prosiąt wolnych od wirusa) prirytetem powinno być niedopuszczenie do ponownego zawleczenia wirusa. Można rozważyć celowość i możliwości uwolnienia całej fermy od wirusa i uzyskania statusu ujemnego. Ocena skuteczności powyższych metod może być przeprowadzona w oparciu o monitoring PRRS:
- Loszki po pierwszej immunizacji powinny być zbadane serologiczne w celu oceny jej skuteczności
- Należy badać prosięta odsadzane w celu stwierdzenia czy w porodówkach krąży wirus
- Na pytanie czy PRRSV krąży w warchlakarni można odpowiedzieć badając płyn ustny świń w wieku 9-10 tygodni na obecność przeciwciał
Jeśli wirus trafia do sektora porodowego z sektora odsadzonych prosiąt należy zwrócić szczególną uwagę na kontrolę stosowania zasady cpp-cpp, zasad czyszczenia i dezynfekcji. Jedną z opcji jest depopulacja warchlakarni.
