Strategie żywieniowe wpływające na polepszenie parametrów w okresie odsadzenia (część 2 z 2): żywienie prosiąt

W poprzednim artykule omówiliśmy ważny aspekt, jakim jest zarządzanie żywieniem loch, zapewniające dobry start ich potomstwu. Natomiast w poniższym artykule przyjrzymy się bliżej kwestii żywienia prosiąt w okresie przed i po odsadzeniu.

Dokarmianie prosiąt ssących

Okres żywienia się prosiąt mlekiem matki ma kluczowy wpływ na odpowiedni wzrost i rozwój młodych osobników. Warunkiem dobrego rozwoju jest zapewnienie każdemu urodzonemu prosięciu dostępu do siary w pierwszych godzinach życia. Powszechnym działaniem jest przyzwyczajanie prosiąt ssących do pokarmu stałego (prestarteru) oraz wody. Taka praktyka zapewnia suplementację określonych składników pokarmowych (np. nukleotydów, niektórych aminokwasów) będącymi istotnymi czynnikami wzrostu

Prestarter

Wprowadzanie stałej paszy w okresie pobierania mleka przez prosięta następuje przeważnie pomiędzy 7 a 10 dniem życia, ponieważ wcześniej młode zwierzęta nie wykazują zainteresowania pokarmem stałym (Pluske i in., 2003). Takie postępowanie ma na celu przyzwyczajenie młodych zwierząt do spożywania paszy oraz jest dodatkowym źródłem składników pokarmowych, szczególnie dla prosiąt z licznych miotów (Barnett i in., 1989), jak również w przypadku potomstwa od wysokoplennych loch w dalszych laktacjach. Prestarter powinien być smakowitym, łatwostrawnym pokarmem. W produkcji prestarterów wykorzystuje się różne technologie produkcyjne zapewniające ich złożony skład (Solà-Oriol i in., 2007). Prosięta, które otrzymują prestarter będąc przy matce, szybciej zaczynają spożywać paszę po przeniesieniu na odchowalnię (Bruininx i in., 2002), natomiast tylko 60% młodych z miotu spożywa prestarter i są one nazywane „zjadaczami” (Barnett i in., 1989; Sulabo i in., 2010). „Zjadacze” odznaczają się większym spożyciem paszy, wyższymi średnimi dziennymi przyrostami (Bruininx i in., 2002, 2004; Sulabo i in., 2010) oraz większą masą ciała (Kuller i in.., 2007; Sulabo i in.., 2010) w okresie po odsadzeniu, w porównaniu do prosiąt, które nie spożywały prestarteru. Istnieje kilka sposobów na zwiększenie spożycia prestarteru: wzbogacenie diety (złożony skład oparty na dekstrozie, sacharozie i białkach mleka),częstsze zadawanie paszy (zwiększenie zainteresowania), przerywanie kontaktu z matką (oddzielanie prosiąt na 12 godzin w ciągu dnia w ostatnim tygodniu przed odsadzeniem, Kuller i in., 2007) lub dodawanie substancji smakowych do prestarteru (aczkolwiek część badań wskazuje, że prosięta preferują paszę bez dodatków smakowych, Figueroa i in., 2013; Blavi i in., 2016).

Składniki pokarmowe o szczególnym znaczeniu

Prosięta rosną bardzo szybko, a ich wzrost jest w znacznym stopniu uwarunkowany dostępnością DNA, RNA i ATP, których synteza jest zależna od nukleotydów. Dlatego sugeruje się, że nukleotydy są „warunkowo niezbędnymi” składnikami pokarmowymi we wczesnej fazie po odsadzeniu (Mateo i in., 2004). W przebiegu niedawno przeprowadzonych badań (Che i in.,2016) zastosowano suplementację nukleotydów w prestarterze dla prosiąt z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu (IUGR) i zaobserwowano u nich zwiększenie liczby mikrokosmków jelitowych, aktywności laktazy i maltazy oraz podwyższenie koncentracji leukocytów, IgA i IL-1β. Oznacza to, że włączenie nukleotydów do dawki pokarmowej poprawia wykorzystanie składników pokarmowych, usprawnia funkcję jelit i odporność prosiąt

Innymi ważnymi składnikami są niektóre aminokwasy. Przykładowo w badaniu z 2008 roku (Le Floc'h i in.) zaobserwowano, że stan zapalnych powoduje stymulację katabolizmu tryptofanu (Trp), w związku z czym jego dostępność dla organizmu może być ograniczona. Suplementacja tryptofanu, poza dostarczeniem odpowiedniej ilości niezbędnej do wzrostu organizmu, pokrywa również jego zapotrzebowanie do wykształcenia odpowiedzi immunologicznej. Udowodniono, że pulsacyjne suplementowanie leucyny (Leu) stymuluje wzrost nowonarodzonych prosiąt (Boutry i in., 2016). Kwas glutaminowy (Glu) i glutamina (Gln) nie są uznawane za ważne składniki pokarmowe, aczkolwiek uzupełnianie diety o L-Gln, zarówno u prosiąt ssących i po odsadzeniu, uznano, za czynnik usprawniający wzrost i prawidłowe funkcjonowanie jelit (He i in., 2016), gdyż Gln i Glu pozytywnie wpływają na rozwój bariery jelitowej oraz procesy trawienia i absorpcji (He i in., 2016; Lin i in., 2014).

Strategie żywieniowe prosiąt po odsadzeniu

W tabeli 1 przedstawiono różne strategie żywieniowe, odmienne pod kątem zawartości poszczególnych składników pokarmowych lub o innych zawartościach tych samych składników. Wszystkie warianty mają na celu zwiększenie wydajności produkcyjnej i/lub ograniczenie występowania biegunki poodsadzeniowej u prosiąt.

Strategia	Mechanizm działania	Przykłady	Źródła
Obniżenie poziomu białka, wprowadzenie składników wysoce przyswajalnych	Dawki pokarmowe o wysokiej zawartości białka (CP): ↑ stężenia toksycznych metabolitów w świetle przewodu pokarmowego: • Amonu • H2S • Amin biogennych ↑ ryzyko wystąpienia biegunki poodszadzeniowej	1) ↓ CP (17.3%) w dawce po odsadzeniu ( 7 lub 14 dni) • ↓ ilości sfermentowanego białka • ↓ryzyka biegunek • brak negatywnego wpływu na produkcyjność zwierząt	Heo i in. (2008) Heo i in. (2009)
		2) ↓↓ CP (13.5%) i utrzymanie przyrostu masy ciała z 10 do 20 kg, pod warunkiem, że jest pokryte zapotrzebowanie na aminokwasy (stosowanie syntetycznych aminokwasów)	Gloaguen i in. (2014)
Obniżenie poziomu wapnia (Ca) w diecie	Przyczyną poniższych efektów może być bardzo wysoka pojemność buforowa CaCO3: • ↑ pH żołądka: • ↓ trawienie białek • Powstawanie nierozpuszczalnych związków wapnia z kwasem fitynowym (fityniany wapnia ) • ↓rozpuszczalności fitynianów • ↓ aktywności fitynianów Tworzenie kompleksów Ca-P w przewodzie pokarmowym ↓ strawności fosforu (P)	Wysoki poziom Ca: • ↓wydajności produkcji • ↓ poboru paszy • ↓ wykorzystania P i Zn • zwapnienie tkanek miękkich • ↑ ryzyko rozwoju kamieni nerkowych	NRC (2012) Rousseau i in.. (2012) González-Vega i in.. (2016) Blavi i in. (2018)
		Wydajność producji może się jeszcze bardziej pogorszyć, gdy dawka jest uboga w P, w wyniku wysokiego stosunku Ca:P	Rousseau i in. (2012)
Typ włókna (włókno pokarmowe) Polimery węglowodanowe złożone z 3 lub więcej jednostek, które nie są trawione ani wchłaniane w przewodzie pokarmowym.	Włókna nierozpuszczalne: • otręby pszenne • łuski owsiane • słoma Może to wynikać z ↓ ilości bakterii E. Coli w świetle jelit, ↑ wagi żołądka	↓ ryzyko wystąpienia biegunki poodsadzeniowej	Molist i in. (2009, 2010) Kim i in. (2005) Mateos i in. (2007)
		↑ wydajności produkcji	Mateos i in. (2007) Gerritsen i in. (2012)
	Włókna rozpuszczalne: • wysłodki buraczane • łuski sojowe • inulina	Niejednoznaczne wyniki:
		12% wysłodków buraczanych: obniżenie przyrostów i śmiertelności	Schiavon i in. (2004)
		Dodatek wysłodków buraczanych obniża strawność witaminy E i białek oraz obniża przyrosty masy ciała	Wang i in. (2016)
		18,5% wysłodków buraczanych: brak oddziaływania na wzrost organizmu	Gill i in. (2000)
Dodatek składników polepszających smakowitość paszy	Świnie maja wrodzone preferencje do smaku słodkiego i umami. Odrzucają pokarm o gorzkim lub kwaśnym smaku oraz niechętnie spożywają pasze o nowym smaku/zapachu. Włączanie do diety smacznych składników lub dodatków, aby zachęcić prosięta do spożywania paszy, może zapobiec problemom z trawieniem w okresie odsadzenia.	Testowano różne składniki porównując je do dawki referencyjnej (60% białego ryżu i 20% mączki sojowej). 1) Zboża • Preferencje: śruta ryżowa, śruta owsiana • Awersje: owies, pszenica, kukurydza, sorgo, jęczmień i mąka piekarnicza 2) Białka Preferencje: mączka rybna, łubin, mączka sojowa 44%, mleko odtłuszczone • Awersje: białko ziemniaczane, mączka rzepakowa, koncentrat białka sojowego gluten pszenny, mączka słonecznikowa	Solà-Oriol i in. (2009a, 2009b, 2011)

Ponadto, w dietach po odsadzeniu, stosuje się różnorodne dodatki, takie jak fitobiotyki, kwasy organiczne, maślan, średnio-łańcuchowe kwasy tłuszczowe, pre- i probiotyki, minerały w stężeniu terapeutycznym, enzymy, itd. Każdy z powyższych składników ma potwierdzone naukowo, pozytywne działanie.

Podsumowując, żywienie loch jest na równi ważne z żywieniem prosiąt. Trzeba zadbać o to, aby prosięta przyzwyczaiły się do stałej paszy przed odsadzeniem oraz zapewnić im dostęp do odpowiednich składników pokarmowych, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju na tym etapie życia. Natomiast po odsadzeniu, należy kontrolować poziom białka i wapnia w diecie, jak również jakość białek, typ włókien oraz smakowitość paszy.