0
Młode, odsadzone prosięta zwykle doświadczają zmian żywieniowych, psychospołecznych i środowiskowych związanych z praktykami produkcyjnymi, w tym zmianą diety, oddzieleniem od matki, mieszaniem prosiąt niebędących z jednego miotu, przemieszczaniem/transportem i (lub) zmianami parametrów temperatury i jakości powietrza. Te (zazwyczaj) nagłe, jednoczesne wyzwania (stresory) generalnie nie tylko powodują zmniejszenie dobrowolnego spożycia paszy i tempa wzrostu po odsadzeniu, ale mogą mieć znaczący szkodliwy wpływ na strukturę i funkcję przewodu pokarmowego (GIT) (Rysunek 1). Złe samopoczucie po odsadzeniu może negatywnie wpłynąć na stan zdrowia i funkcję odpornościową, a tym samym na zdrowie i dobrostan świń. Może mieć to konsekwencje przez całe życie dla niektórych prosiąt pod względem ich późniejszej sprawności, przeżycia, stanu choroby i reakcji na stresory doświadczane w późniejszym okresie. Ulepszenia w zakresie odżywiania, warunków pomieszczeniowych i środowiska, zdrowia i zarządzania zminimalizowały niektóre niekorzystne skutki stresu związanego z odsadzeniem, niemniej jednak odsadzenie w większości warunków hodowlanych jest zajwiskiem negatywnym. Towarzyszą mu określone mechanizmy rządzące stresogennym zaburzeniem funkcjonalności przewodu pokarmowego, a jej konsekwencjami dla wzrostu i choroby pozostają niedostatecznie poznane.
Ryc 1. Zmiana struktury jelita cienkiego pięć dni po odsadzeniu (prawa strona) w porównaniu z prosięciem przed odsadzeniem (lewa strona) (z Pluske, 1995).
Oczywiście chcemy jak najbardziej odciążyć prosięta w okresie odsadzenia. Główne czynniki, którymi należy się zająć, aby pomóc prosiętom w jak najpłynniejszym przejściu ze środowiska laktacji do środowiska po odsadzeniu, obejmują:
- Środowisko fizyczne (np. odpowiednie procedury dezynfekcji i suszenia)
- Temperatura (przetrzymywanie świeżo odsadzonych świń w strefie termoneutralnej, 28-30°C bezpośrednio po odsadzeniu)
- Żywienie i zmiana paszy (np. zapoznanie się z paszą przed odsadzeniem, forma i rodzaj oferowanej paszy, prezentacja paszy i wody)
- Grupowanie/struktura społeczna (np. prawidłowa gęstość obsady)
- Zarządzanie zdrowiem (np. obserwowanie oznak złego stanu zdrowia lub zbliżającego się złego stanu zdrowia, określa odpowiednie działania naprawcze).
W szczególności lżejsze/mniejsze prosięta przy odsadzeniu wymagają dodatkowej uwagi i opieki, ponieważ najprawdopodobniej będą miały większy problem – ale nie cały czas – z przystosowaniem się do odsadzenia.
Czynniki te są dobrze rozpoznane i producenci w większości będą je wdrażać, aby zmniejszyć skalę negatywnych skutków odsadzenia na produkcję. Jednak te praktyki niekoniecznie zapobiegną zdarzeniom takim jak walki (w celu ustalenia hierarchii społecznej), niskie i zmienne spożycie paszy oraz choroby po odsadzeniu. Wpływy te są obecnie dobrze powiązane z zaburzeniami przewodu pokarmowego (GIT) wywołanymi stresem, w tym nadpobudliwością jelitowego układu nerwowego, aktywacją i uwalnianiem komórek zapalnych, zwiększoną przepuszczalnością przewodu pokarmowego i (lub) biegunką (w rezultacie). Rzeczywiście, badanie „osi jelitowo-mózgowej” ujawniło głęboki wpływ, jaki stres może mieć na sygnalizację zachodzącą między GIT a ośrodkowym układem nerwowym, co wskazuje na bliskie związki między strukturą i funkcją przewodu pokarmowego, jelitowym układem nerwowym i układem immunologicznym błony śluzowej oraz mikrobiomem. Ustalono również powiązania z wiekiem prosiąt w momencie odsadzenia, dymorfizmem płciowym i czynnikami przed odsadzeniem, a dalsze zrozumienie tych podstawowych mechanizmów może pomóc w praktycznych strategiach dalszego ograniczania wyzwań związanych z odsadzeniem.
Dotychczasowe badania wskazują, że u młodych świń stresujące wydarzenia we wcześniejszym okresie życia powodują wcześniejszy początek dysfunkcji przewodu pokarmowego, co może mieć szkodliwe konsekwencje przez całe życie. Ogólnie rzecz biorąc, prosięta odsadzone w wieku poniżej około 20 dni wykazywały zwiększone nieprzystosowanie do procesu odsadzania w porównaniu z prosiętami odsadzonymi w starszym wieku. Nasuwa się pytanie, jaki jest najbardziej odpowiedni wiek odsadzenia w dzisiejszych warunkach produkcji komercyjnej? Opierając się na pracy Maina i współpracowników z początku 2000 roku, Faccin i współpracownicy zbadali wpływ zwiększania wieku odsadzania (mioty odsadzone w wieku 19, 22, 25 lub 28 dni) na wydajność świń do uboju i częstość występowania trącania ryjem brzuchów innych świń w wiellobiektowym systemie produkcyjnym w Brazylii. Wyniki badania wykazały, że wydłużenie wieku odsadzenia poprawiło ogólną wydajność (Tabela 1) i chociaż badany przedział wieku odsadzenia nie miał wpływu na wydajność życiową, konsekwentnie odnotowano pozytywne efekty w odchowalni i wzrost liczby świń trafiających na ubój ze względu na mniej upadków. Wyniki sugerowały, że 25 dni było optymalnym wiekiem odsadzenia. Dane te potwierdzają wcześniejsze francuskie prace Colsona i współpracowników, pokazujące, że odsadzenie prosiąt w 21 dniu miało bardziej negatywny wpływ na tempo wzrostu i reakcje endokrynologiczne na stres niż odsadzenie od matki w 28 dniu, chociaż w obu odsadzonych grupach występowały zaburzenia zachowania.
Tabela 1.Wpływ wieku odsadzenia na wagę sprzedaną na świnię odsadzoną1 w trzech scenariuszach rynkowych(za Faccin et al., 2020).
| Wiek odsadzenia, dni | Prawdopodobieństwo, P< | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| waga przy sprzedaży/ dz. odsadzenia | 19 | 22 | 25 | 28 | SEM | Linearne | Kwadratowe |
| Dany dzień, kg2 | 102.8 | 109.0 | 118.0 | 120.6 | 2.73 | <0.001 | 0.266 |
| Dany wiek, kg3 | 112.1 | 115.1 | 121.1 | 120.6 | 2.84 | <0.001 | 0.286 |
| Dana waga, kg4 | 121.1 | 125.2 | 128.1 | 129.0 | 1.32 | <0.001 | 0.137 |
2dany dzień: końcowa BW w 94 d po przeniesieniu na tucz.
3dany wiek: każdy scenariusz osiągający 164 dni życia.
4dana waga: wszystkie scenariusze, osiągające 135 kg docelowej BW.
BW = masa ciała
W miarę upływu czasu, a narzędzia do poprawiające zdrowie w odchowalni stają się coraz bardziej ograniczone, widzimy, że coraz więcej producentów wydłuża swój średni wiek odsadzenia zgodnie z bardziej dojrzałym i funkcjonalnym GIT, który pomaga w przejściu do okresu po odsadzeniu.
Kolejne pytanie dotyczy wieku odsadzenia w porównaniu z wagą odsadzenia, przy czym ogólnie uważa się, że cięższe prosię w tym samym wieku odsadzenia może lepiej radzić sobie ze stresorami po odsadzeniu; istnieje jednak niewiele badań analizujących ten czynnik. Uznaje się, że strategie umieszczania w odchowalni mogą wpływać na zachowanie i produkcyjność świń, zwłaszcza na początek pobierania paszy. Odsadzenie w grupach o zmiennej lub jednolitej masie ciała ma niewielki lub żaden wpływ na ogólną wydajność odchowalni, chociaż wydaje się, że świnie cięższe przy odsadzeniu w tym samym wieku wydają się być bardziej podatne na wyzwania występujące po odsadzeniu niż świnie lżejsze lub o średniej wadze, prawdopodobnie dlatego, że będą spędzać więcej czasu na ustalaniu hierarchii społecznej.
Płeć biologiczna jest od dawna znana jako istotny czynnik ryzyka wielu chorób u ludzi, dlatego nie jest niespodzianką, że u młodych świń występuje również dymorfizm płciowy. Wiadomo, że u prosiąt i innych gatunków różnice immunologiczne są obecne na bardzo wczesnym etapie życia, nawet w okresie prenatalnym, przy czym noworodki płci żeńskiej wykazują łagodniejszy przebieg choroby i lepsze rokowanie w wielu stanach patologicznych w porównaniu z ich odpowiednikami płci męskiej. Mimo, że nadal wymagane są dalsze badania, loszki wykazują zwiększoną aktywację nerwową i immunologiczną, zwiększoną przepuszczalność jelit i zwiększoną biegunkę po odsadzeniu w porównaniu z ich męskimi odpowiednikami, ale wykazują niższą śmiertelność niż wieprze czy knury. Sugeruje to, że podwyższona reaktywność GIT u samic może mieć przewagę nad samcami pod względem przeżycia.
W badaniu przeprowadzonym przez Burdicka Sancheza i innych, w których odsadzone samice lub samce były zakażone Salmonella typhimurium, doniesiono, że loszki miały większą reakcję na temperaturę śródotrzewnową (ryc. 2), większą liczbę limfocytów i bazofili, ale obniżony hematokryt, płytki krwi, całkowita liczbę krwinek białych i liczby neutrofili niż samce. Odsadzone loszki wydawały się dawać silniejszą reakcję ostrej fazy na prowokację w porównaniu z samcami, bez wpływu na objawy chorobowe lub translokację tkankową lub wydalanie Salmonelli, co wskazuje, że oddzielne zarządzanie samicami i samcami może mieć znaczący wpływ na zarządzanie zdrowiem stada podczas odsadzenia/wczesnego okresu po odsadzeniu.
Ryc. 2. Wpływ płci na reakcję temperatury śródotrzewnowej na doustną prowokację Salmonella typhimurium. U samic odnotowano (P < 0,001) większą reakcję temperaturową niż u samców wieku od 36 do 63 dni i 72 godziny po prowokacji(after Burdick Sanchez et al., 2017).
Potrzebne są dalsze badania w celu ustalenia, czy dymorfizm płciowy u prosiąt może być wykorzystany z korzyścią handlową, np. karmienie dietami dostosowanymi do płci (przy założeniu grupowania według płci po odsadzeniu), badanie wpływu probiotyków i prebiotyków na skład i funkcję mikrobioty, skutki chorób i układ odpornościowy. Jeśli można osiągnąć powtarzalne efekty, może to dodatkowo pomóc zoptymalizować funkcjonowanie całego życia u obu płci.
Pojęcie „zdrowia jelit” jest dobrze i naprawdę ugruntowane w przypadku młodych świń, ale podstawa biologiczna wielu zaburzeń związanych ze stresem u świń jest nadal stosunkowo słabo poznana. Dalsze badania pomogą w wyjaśnieniu wielu czynników wpływających na reakcje świń na stres, tak aby można było wprowadzić dalsze strategie w celu zmniejszenia negatywnego wpływu, jaki ma on na produkcję.
