Szczepienie przeciw PCV2 prowadzi do ograniczenia zużycia antybiotyków w fermach świń

W celu ograniczenia problemu z opornością bakterii na antybiotyki, ich używanie powinno odbywać się z rozwagą. Nie wolno nam zapominać, że chociaż są one skuteczne w zwalczaniu infekcji bakteryjnych, antybiotyki jako takie nie są w stanie wyleczyć zwierzęcia: antybiotyki hamują namnażanie drobnoustrojów, lecz do zdrowienia dochodzi w wyniku działania układu odpornościowego. Wynika z tego, że czynniki immunosupresyjne sprzyjają infekcjom bakteryjnym, a to pociąga za sobą konieczność intensyfikacji leczenia antybiotykowego.

Świnie są wrażliwe na zakażenie wieloma czynnikami immunosupresyjnymi, jak na przykład PCV2, którym infekcja wywiera silny wpływ hamujący na mechanizmy odporności humoralnej jak i komórkowej. Zakażenie PCV2 upośledza funkcjonowanie makrofagów pęcherzyków płucnych, powoduje przejściowe obniżenie liczby fagocytów, komórek dendrytycznych, limfocytów T i B oraz limfopenię. Może również wpływać na dojrzewanie limfocytów B i syntezę przeciwciał, a także hamować ekspresję cytokin, co ułatwia wtórne infekcje wirusowe i bakteryjne. Upośledzenie funkcji makrofagów pęcherzyków płucnych polega na obniżeniu ich właściwości biobójczych, co wyjaśnia potencjonowanie zakażeń układu oddechowego, i oczywiście co za tym idzie, wzrost konieczności stosowania antybiotyków (Abelardo Silva et al, 2012).

Fot 1. Prosię z objawami PMWS. Dr Morvan, LDA22

Ponadto PCV2 ulega intensywnej replikacji (namnażaniu) w śluzówce jelita wywołując zmiany mikroskopowe, identyfikowane jako zapalenie martwicowe i ziarniniakowe, często mylone ze zmianami wywoływanymi przez Lawsonia intracellularis lub nawet przewlekłą formą dyzenterii (Zlotowski et al 2010). Konsekwencją tego jest prowadzenie antybiotykoterapii, która okazuje się nieskuteczna.

Fot. 2. Martwica węzła chłonnego u prosięcia zakażonego PCV2. Dr Morvan, LDA22

Historia PMWS (poodsadzeniowego, wielonarządowego zespołu wyniszczającego) wywoływanego przez PCV2 potwierdza powyższe wnioski. Kiedy choroba pojawiła się we Francji w 1997 roku, zużycie antybiotyków gwałtownie wzrosło we wszystkich obszarach produkcji. Po wprowadzeniu szczepień przeciw PCV2 ich zużycie stopniowo zostało zmniejszone. We Francji szczepienia przeciw PCV2 na małą skalę rozpoczęto w 2004 roku, dzięki uzyskaniu tymczasowego zezwolenia od Francuskiej Agencji Zdrowia Zwierząt i Bezpieczeństwa Żywności (AFSSA), na stosowanie szczepionki inaktywowanej u loch i loszek. Od 2007 roku kiedy na rynku pojawiły się również inne szczepionki dla loch i prosiąt, szczepienia przeciw PCV2 stały się powszechne we Francji, co doprowadziło do widocznego zmniejszenia użycia antybiotyków. Dotyczyło to wszystkich grup antybiotyków, oprócz penicylin, fluorochinolonów i cefalosporyn. Zużycie antybiotyków z tych trzech grup pozostaje niezmienne (Ryc. 1).

Ryc. 1. Zmiany w zużyciu leków przeciwbakteryjnych we francuskich fermach świń w latach 2003-2012 (ANSES 2014)

Badania na ten temat przeprowadzono na całym świecie. W Korei, badania w fermie o cyklu zamkniętym, ze stadem 200 loch, koszty antybiotykoterapii spadły o połowę po wprowadzeniu szczepień (Chae et al 2013). W Kanadzie, w fermie loch o bardzo wysokim statusie zdrowotnym, wolnym od PRRS i Mycoplasma hyopneumoniae, gdzie średnio, rocznie, odsadzano prawie 28 prosiąt od lochy, wprowadzenie szczepienia przeciw PCV2 doprowadziło do redukcji zużycia antybiotyków o ponad 50% (Glass 2010).

Liczne przykłady pochodzą również z Europy. W UK, w fermie posiadającej 4000 tuczników, gdzie obserwowano złożone problemy oddechowe z udziałem PRRS, mykoplazmowego zapalenia płuc, PCVD, Actinobacillus pleuropneumoniae i innych wtórnych zakażeń bakteryjnych, rozpoczęto w 2007 roku szczepienie loch przeciw PCV2. Prosięta pochodzące od szczepionych loch trafiły do sektora tuczu w lipcu. W grudniu tego roku koszty interwencji obniżyły się 10 krotnie (Tabela I, Waddilove 2008).

Tabela I. Koszty leków w przeliczeniu na sztukę w tuczarni liczącej 4000 świń, przed i po wprowadzeniu szczepień przeciw PCV2 (UK £/świnia) (Waddilove, 2008).

W Danii, w 3 fermach o cyklu zamkniętym, liczących odpowiednio 110, 120 i 360 loch, szczepienie wyraźnie obniżyło zużycie antybiotyków w okresie poodsadzeniowym lecz głównie w okresie tuczu, mimo wysokiej prewalencji koinfekcji Escherichia coli - Lawsonia intracellularis (Tabela II, Ovesen i Kunstmann 2008). Badania holenderskie wykazały redukcję kosztów o 49% (Van Dommelen et Wertenbroek 2011), a we Francji koszty opieki zdrowotnej spadły z 182 do 147 Euro (Delisle 2009).

Tabela II. Porównanie między średniej dawki dziennej przed i po wprowadzeniu szczepień przeciw PCV2 w 3 duńskich fermach (Ovesen et Kunstmann, 2008).

^a Leczenie biegunki wywołanej przez E. coli i Lawsonia intracellularis. ** p < 0.01.

Tak więc szczepienie przeciw PCV2 jest skutecznym środkiem zwalczania infekcji oddechowych i pokarmowych, zmniejszającym śmiertelność, poprawiającym przyrosty i zmniejszającym zużycie antybiotyków. Odporność prosiąt jest dostarczana za pośrednictwem siary. Po odsadzeniu niezbędna jest aktywna immunizacja aby przedłużyć ochronę do końca okresu tuczu. Przerosty są wtedy lepsze i bardziej wyrównane. Wyrównane świnie ograniczają potrzebę mieszania grup. Jest to niezbędne jeśli stan zdrowia jest niedostateczny, ale niesie to za sobą konieczność stosowania antybiotyków dla ochrony wrażliwszych subpopulacji w mieszanych grupach prosiąt. Dodatni efekt stosowania szczepień przeciw PCV2 jest najbardziej widoczny w stadach intensywnie zakażonych wieloma drobnoustrojami, co pozwala na znaczą poprawę wydajności fermy i poprawia dobrostan świń. Dobre efekty immunizacji przeciw PCV2 są również widoczne w stadach o wysokim statusie zdrowotnym.