0
Zwalczanie wirusa zespołu rozrodczo-oddechowego świń (PRRSV) jest trudnym zadaniem a w jego realizacji wykorzystywane są następujące działania: diagnostyka i monitoring, zarządzanie stadem, bioasekuracja i immunizacja. Najkrócej mówiąc, immunizacja poprzez szczepienie jest najłatwiejszym i najbezpieczniejszym sposobem stabilizacji stada. W poniższym artykule przedstawione będą praktyczne aspekty szczepienia przeciw PRRSV.
Czego możemy oczekiwać od szczepień przeciw PRRSV?
W większości przypadków szczepionki przeciw PRRSV będą indukowały jedynie "częściowe zabezpieczenie" szczepionych świń. Oznacza to, że szczepione świnie mogą ulec zakażeniu szczepem odmiennym od szczepionkowego lecz odporność poszczepienna wyeliminuje infekcję szybciej i skuteczniej niż u zwierząt nieszczepionych. Zwykle szczepienie zapewnia dobrą odporność przeciw wystąpieniu objawów rozrodczych (ograniczenie przypadków ronień, rodzenia mumifikatów itd. wywołanych przez PRRSV) a także dość dobrą ochronę prosiąt, co objawia się zmniejszeniem śmiertelności i występowania towarzyszących infekcji układu oddechowego.
Szczepienie ogranicza czas trwania i poziom wiremii oraz siewstwa wirusa, w sytuacji kiedy zaszczepione świnie ulegną zakażeniu. Z tego względu szczepienie sprzyja ograniczeniu transmisji zakażenia, a zatem i stabilizacji stada (przerwanie transmisji pionowej, od lochy na płody, w czasie ciąży).
Należy jednak pamiętać, że ograniczenie cyrkulacji wirusa terenowego po szczepieniu może zależeć od jego charakterystyki. Można przyjąć, że zjadliwe szczepy PRRSV łatwiej pokonują odporność indukowaną szczepieniem.
Pamiętaj: Ponieważ odporność uzyskiwana w wyniku szczepień jest częściowa, skuteczność immunoprofilaktyki będzie uzależniona również od bioasekuracji fermy. Niedostateczna bioasekuracja oznacza zwiększenie prawdopodobieństwa zawleczenia szczepów antygenowo odmiennych od szczepionkowego, lub o większej zjadliwości.
Szczepienie przeciw PRRSV: kto, kiedy i jak
Szczepienie przeciw PRRSV może być stosowana dla osiągnięcia różnych celów: a) zwalczenia wybuchu choroby; b) aklimatyzacji loszek; c) wzmocnienia odporności loch lub, d) immunizacji prosiąt.
a) Szczepienie w sytuacji wybuchu PRRS
Po wybuchu PRRS okres występowania ostrej fazy klinicznej trwa od 1 do 4 miesięcy, w zależności od cech fermy, jeśli nie zastosowano żadnej interwencji. W celu minimalizacji wpływu PRRS na stado należy podjąć zdecydowane kroki. Może to być osiągnięte poprzez zastosowanie dywanowego szczepienia stada loch. Fundamentem tej strategii jest indukcja podstawowego poziomu odporności przeciw PRRSV u wszystkich loch w tym samym czasie.
Należy pamiętać o ważnych punktach warunkujących sukces szczepienia dywanowego:
- Po pierwsze: im prędzej tym lepiej. Należy pamiętać, że powstanie odporności poszczepiennej ma miejsce po około 3 tygodniach. I później więc nastąpi szczepienie, tym wyższa liczba loch będzie zakażona szczepem terenowym w chwili szczepienia. Pamiętaj: szczepionka będzie skuteczna tylko w przypadku naiwnych loch.
- Po drugie: Szczepienie w sytuacji wybuchu PRRS powinno być wykonywane wyłącznie szczepionkami żywymi, atenuowanymi. Wykazano, że pierwotna immunizacja jest szybsza i i silniejsza w przypadku szczepionek żywych. Należy jednak pamiętać, że żywe szczepionki (wirusy w nich zawarte) ulegają replikacji w organizmie loch, które przejściowo będą miały wirusa szczepionkowego we krwi (ważne w przypadku interpretacji wyników PCR z surowicy po przeprowadzeniu szczepienia). Szczepienie loch w wysokiej ciąży może skutkować rodzeniem wiremicznych prosiąt (chociaż bez skutków klinicznych).
b) Aklimatyzacja loszek poprzez szczepienie
Aklimatyzację loszek naiwnych najlepiej prowadzić poprzez szczepienie szczepionką żywą. W 14 dni po szczepieniu należy serologicznie skontrolować poprawność wykonanej immunizacji. W niektórych przypadkach, kiedy presja zakaźna w stadzie jest szczególnie wysoka, można rozważyć powtórne szczepienie w 4 tygodnie po pierwotnym, jednak przynajmniej 3 tygodnie przed pierwszą inseminacją. Jeśli nowo wprowadzane do stada loszki są serologicznie dodatnie w kierunku PRRS ze względu na kontakt z wirusem w młodym wieku, wystarczająca jest pojedyncza immunizacja szczepionką żywą. Pamiętaj: pierwotna immunizacja musi być zawsze wykonana przy użyciu szczepionki żywej.
Ostatnio na rynku pojawiły się urządzenia do szczepienia śródskórnego. Szczepienie przeciw PRRSV przy użyciu tej metody jest co najmniej tak samo skuteczne jak szczepienie domięśniowe, przy czym posiada zalety związane z łatwiejszą aplikacją antygenu.
c) Szczepienie przypominające u loch
Szczepienie przypominające może byc wykonywane przy użyciu szczepionek żywych lub inaktywowanych. W obu przypadkach wskazane jest podawanie szczepionki 3 (czasem 4) razy w roku, zwykle w formie szczepienia dywanowego. Przy wyborze szczepionki należy dokonać oceny ryzyka infekcji. Kiedy presja zakaźna nie jest wysoka, do szczepienia można wykorzystać szczepionkę inaktywowaną. W ten sposób unikamy wprowadzenia żywego wirusa do populacji loch.
Jeśli program szczepień loch 3-4 razy do roku jest nieskuteczny, najpierw należy skontrolować poprawność całej procedury postępowania (sposób przechowywania szczepionki, technika iniekcji, itd.), gdyż niedostatki w tym zakresie są zwykle główną przyczyną braku skuteczności szczepień. Pamiętaj: powtórne szczepienie serologicznie dodatnich loch nie zawsze przyczynia się do wzrostu poziomu przeciwciał wykrywanych w testach ELISA.
d) Szczepienie prosiąt
Szczepienie prosiąt było przedmiotem kontrowersji przez wiele lat z kilku powodów. Należy pamiętać, że jeśli rodzące się prosięta są zakażone, ich szczepienie nie będzie skuteczne. Należy również pamiętać, że odporność poszczepienna jest budowana przez co najmniej 3-4 tygodnie. Innymi słowy, szczepienie prosiąt powinno być stosowane w stadach stabilnych, w których do zakażenia prosiąt dochodzi po 6-7 tygodniu życia; jeśli warchlaki ulegają zakażeniu wcześniej, skuteczność szczepienia najprawdopodobniej będzie niewielka.
