Wpływ dodatku błonnika w diecie prosiąt odsadzonych

Utrzymanie zdrowia jelit u prosiąt jest jednym z głównych celów przy opracowywaniu diet bez farmakologicznych poziomów tlenku cynku. Zaburzenia trawienia są częstym problemem w okresie poodsadzeniowym i są związane głównie z niekontrolowaną fermentacją białek, która zaburza równowagę pomiędzy korzystnymi i potencjalnie patogennymi bakteriami, prowadząc do dysbiozy jelitowej i biegunki. Włączenie do diety błonnika pokarmowego, wraz z obniżeniem zawartości białka, zostało zaproponowane jako skuteczna strategia żywieniowa w celu kontrolowania biegunki poodsadzeniowej.

Różnorodność składu i złożoność właściwości fizykochemicznych utrudnia stworzenie odpowiedniej definicji błonnika pokarmowego. Za źródło błonnika można uznać wiele surowców, chociaż ich działanie zależy bezpośrednio od wielkości cząstek, rozpuszczalności, lepkości, zdolności fermentacyjnych i zdolności zatrzymywania wody. Dlatego też nie można łatwo przewidzieć ich fizjologicznej funkcji u świń. Z żywieniowego punktu widzenia, błonnik pokarmowy składa się ze składników ściany komórkowej, które przechodzą przez przewód pokarmowy bez wpływu hydrolizy enzymatycznej, aż do momentu dotarcia do jelita grubego, gdzie służą jako substrat do fermentacji mikrobiologicznej (Jha i in., 2019, Mateos i in., 2019). Produkty końcowe fermentacji, takie jak lotne kwasy tłuszczowe (VFA): kwas octowy, propionowy, walerianowy, a zwłaszcza kwas masłowy, odgrywają ważną rolę w rozwoju funkcji przewodu pokarmowego. Ponadto, mogą one poprawiać strawność i wchłanianie składników odżywczych (Farré i in., 2021; Lallès i Montoya, 2021). Wpływ błonnika na produkcję VFA może być wywołany przez fermentowalną frakcję błonnika lub przez zmiany w mikrobiocie, co przedstawiono na rycinie 1.

Fermentacja błonnika nierozpuszczalnego jest umiarkowana i długotrwała, podczas gdy źródła rozpuszczalne fermentują szybciej, wytwarzając wyższe poziomy VFA (Jaworski i Stein, 2017; Jha i in., 2019; Tao i in., 2019). Błonnik nierozpuszczalny zapewnia więcej korzyści u bardzo młodych prosiąt. Jego włączenie na umiarkowanym poziomie pozwala na utrzymanie wskaźników produkcyjnych przy jednoczesnym wspieraniu integralności jelit (Ryc. 2, Pluske i in., 2014; Slama i in., 2020, Silva-Guillen i in., 2022). Ponadto, pomaga kontrolować występowanie biegunki poodsadzeniowej (Kim i in., 2008).

Przeciwne efekty zaobserwowano przy stosowaniu rozpuszczalnych i szybko fermentujących źródeł w dietach typu pre-starter (Molist i in., 2014; Berrocoso i in., 2015). Składniki takie jak pulpa buraczana lub pulpa cytrusowa zwiększają lepkość jelitową, co ze względu na ograniczone zdolności trawienne prosiąt zmniejsza pobranie, zmienia morfologię jelit (Hendemann i in., 2006, Pascoal i in., 2015; Shang i in., 2019), strawność składników pokarmowych (Jha i Berrocoso, 2015; Navarro i in., 2019), a ostatecznie prowadzi do upośledzenia wzrostu zwierząt. Te niepożądane efekty zmniejszają się jednak z wiekiem, ponieważ zdolności trawienne zwierząt i różnorodność mikrobioty rozwijają się, a zdolności fermentacyjne stają się bardziej wydajne.

Z drugiej strony, warto wspomnieć o innej grupie włókien, takich jak oligosacharydy (FOS, GOS, MOS, XOS), czy inulina, które pomimo tego, że są rozpuszczalne, wykazują aktywność prebiotyczną, dostarczając substratu dla selektywnego wzrostu mikrobioty Lactobacillus i Bifidobacterium, a także ograniczając proliferację patogenów (Schokker i in., 2018; Chang i in., 2019).

Projektowanie diety po odsadzeniu opartej na obniżonej zawartości białka i odpowiednim doborze składników włóknistych może być skutecznym sposobem na kontrolowanie problemów trawiennych. Zarówno nierozpuszczalne, jak i rozpuszczalne źródła błonnika wywierają wpływ na morfologię i fizjologię jelit, np. modulację mikroflory. W ciągu pierwszych dwóch tygodni po odsadzeniu, na zdrowie jelit najbardziej korzystnie wpływa podawanie nierozpuszczalnych źródeł błonnika, którym może towarzyszyć niewielka ilość błonnika prebiotycznego. Z drugiej strony, w diecie starterowej zawartość włókna rozpuszczalnego i ulegającego fermentacji może być większa, z uwagi na większą dojrzałość przewodu pokarmowego, pod warunkiem stosowania składników, które nie zmieniają lepkości jelitowej. Łączne podawanie źródeł nierozpuszczalnych i prebiotycznych może przynieść korzyści wynikające z ich synergicznego działania, ukierunkowania fermentacji w celu promowania namnażania się korzystnych bakterii oraz wzmocnienia efektu bariery niezbędnego do kontrolowania biegunki poodsadzeniowej.