"Zdrowie jelit a probiotyki" - Co właściwie wiemy?

Zdrowie jelit to złożona dziedzina, którą wciąż próbujemy rozszyfrować, ale istnieje coraz więcej dowodów przemawiających za stosowaniem probiotyków w produkcji zwierzęcej (Aluthge et al., 2019). W rzeczywistości nie ma jednego prawidłowego sposobu promowania zdrowia jelit. Jednak rosnąca presja na ograniczenie stosowania antybiotyków i wysokich poziomów cynku i miedzi zmusza branżę do poszukiwania alternatywnych sposobów uzyskania optymalnej wydajności przy jednoczesnym utrzymaniu zdrowego stada. Probiotyki mogą być skuteczne, jeśli odpowiednia dawka odpowiednich szczepów zostanie zastosowana w celu rozwiązania problemu związanego z ich sposobem działania.

Czy istnieją pewne praktyki dietetyczne lub sposoby zarządzania bardziej odpowiednie dla suplementacji probiotyków?

Dowiedziono, że świnie karmione mączką rybną tworzyły środowisko o zwiększonej podatności na biegunkę z powodu zwiększonej liczebności gatunków Escherichia i Shigella (Cao i in., 2016). Świnie karmione podwyższonym poziomem DDGS z kukurydzy zmieniły mikroflorę okrężnicy, co zwiększyło podatność na zapalenie okrężnicy (Burrough i in., 2015) i dyzenterię świń (Wilberts i in., 2014). Można postawić hipotezę, że probiotyki redukują liczbę patogenów jelitowych, poprawiają funkcję bariery jelitowej i stymulujące odpowiedź immunologiczną. Przez to mogą zwiększać odporność na potencjalne choroby wywoływane przez niektóre konwencje żywieniowe. Leczenie amoksycyliną jednodniowych świń zmniejszyło różnorodność drobnoustrojów aż do 5 tygodni po podaniu (Janczyk i wsp., 2007). Stosując probiotyki stwarzamy możliwość przywrócenia i rozwinięcia normalnego mikrobiomu świń po metafilaktycznym leczeniu antybiotykami. Możliwe jest również, że świnie karmione dietą pełnowartościową mogą odnieść korzyści ze zwiększonej strawności składników pokarmowych i zdolności fermentacyjnych poszczególnych szczepów probiotyków, zwłaszcza podczas niedostatecznej produkcji enzymów trawiennych w fazach odchowu.

Czy jest odpowiedni czas na dostarczenie probiotyków?

Wczesna kolonizacja bakteryjna jelita ma kluczowe znaczenie dla długoterminowego zdrowia i rozwoju świń (Yeoman i White, 2014). Istnieje coraz więcej dowodów na to, że modulowanie mikrobiomu matki podczas ciąży poprzez podawanie probiotyku napędza rozwój odporności wrodzonej u noworodków (Ma i in., 2018). Możliwe, że probiotyki mają większe szanse na modulowanie mikroflory młodego zwierzęcia niż starszego. Dojrzałe świnie mają już szereg istniejących ekosystemów mikrobiologicznych. Młode świnie potrzebują największej pomocy, dlatego też diety na odchowalni są najbardziej złożone.

Jak zmierzyć poprawę zdrowia jelit?

Bezpośrednie wskaźiki zdrowia jelit (np. status oksydacyjny, produkcja cytokin, funkcja bariery jelitowej) są trudne do oceny bez odpowiedniego sprzętu lub uśmiercenia zwierząt. Spożycie paszy może być pośrednim wskaźnikiem zdrowia jelit, ponieważ chore zwierzęta nie jedzą z powodu negatywnego wpływu zapalenia jelit na apetyt (Willing i in., 2012). Ocena punktowa kału w celu wykrycia występowania biegunki jest raczej subiektywna, ale jest to szybki i łatwy pomiar, który może wykonać każdy szczebel personelu fermy. Podczas określania wyników dla kalłu, warto rozważyć aby dwie lub więcej osób dokonało tych obserwacji i wykorzystało średnią, aby zminimalizować subiektywność. Innym pośrednim pomiarem jest monitorowanie zmian śmiertelności w czasie. Można także monitorować ilość interwencji weterynaryjnych. Zachorowalność na biegunkę jest zminimalizowana u zdrowszych świń, co skutkuje mniejszą ilością zużytych leków. W większości przypadków nie jest ani praktyczne, ani rozsądne przeprowadzanie próby prowokacyjnej poprzez wprowadzenie patogenu jelitowego do gospodarstwa. Zamiast tego należy rozważyć mniej ryzykowne alternatywy, takie jak ograniczenie protokołów sanitarnych w budynku przed wprowadzeniem zwierząt, zmiany temperatury w chlewni lub zwiększanie gęstości obsady.

Czy przy ocenie zmian w mikrobiocie, w szczególności redukcji patogenów jelitowych, użycie testu diagnostycznego zliczającego bakterie jest odpowiednio miarodajne?

Niektóre metody diagnostyczne wskazują tylko na obecność określonych mikroorganizmów lub ich brak, ale nie dają informacji o określonych szczepach lub ich ilości. Większość szczepów E. coli w jelitach jest niepatogenna (Stromberg i wsp., 2018), więc całkowita liczba E. coli w kale może nie być dokładnym odzwierciedleniem hamującego wpływu probiotyku na patogenne E. coli. W tym przypadku bardziej właściwe jest zmierzenie czynników zjadliwości tych patogenów, wykazując ich obecność. Jednak klinicznie zdrowe świnie mogą mieć podwyższoną liczbę E. coli, które posiadają geny zjadliwości, przez co występowanie samych tych czynników nie jest wyraźnym wskaźnikiem choroby (Schierack i in., 2006). Ponadto mikroorganizmy znajdujące się w treści pokarmowej lub kale mogą różnić się od mikroorganizmów znajdujących się w błonie śluzowej jelita, które oddziałują z układem odpornościowym gospodarza (Van den Abbeele et al., 2011).

Czy zdrowsze jelita zawsze skutkują wymierną poprawą wydajności wzrostu?

Nie, suplementacja probiotyczna stosowana w celu promowania zdrowia jelit jest trudniejsza do sprzedania w przypadku stad o wysokiej wydajności ze względu na mniejszą skalę odpowiedzi, prawdopodobnie z powodu już i tak wysokiego zdrowia świń, w porównaniu ze stadami o niskiej wydajności, gdzie można spodziewać się większej poprawy. Czy to oznacza, że probiotyki są opcjonalne w systemach produkcyjnych z dobrym zdrowiem? Niekoniecznie, zwłaszcza jeśli traktujesz probiotyki jako „ubezpieczenie” w taki sam sposób, jak szczepionkę w celu poprawy odporności na choroby. Probiotyki w żadnym wypadku nie zastępują szczepionki, ale stanowią dodatkowe narzędzie w skutecznym programie ochrony zdrowia stada.