Żywienie loch: jaką rolę odgrywają poszczególne składniki odżywcze w okresie przejściowym?

Okres przejściowy (OP) definiuje się jako ostatnie dziesięć dni ciąży i pierwsze dziesięć dni laktacji, czyli okres, w którym u loch zachodzą ważne zmiany fizjologiczne i metaboliczne.

W OP wzrost spożycia paszy jest różny w zależności od kondycji ciała loch w 105. dniu ciąży. W tym okresie ważne jest rozróżnienie krzywej żywienia między loszkami pierwiastkami i wieloródkami. Podział ten jest związany z różną wagą/kondycją ciała i warunkami środowiskowymi oraz sezonowymi.

Ogólnie rzecz biorąc, umiarkowany wzrost poziomu spożycia paszy w tym okresie jest odpowiedni dla prawidłowego rozwoju gruczołu mlekowego oraz produkcji siary i mleka. Parametr ten powinien być kontrolowany na poziomie każdego gospodarstwa. Skutkuje to wyższą produkcją siary i wyższą zawartością laktozy (Decaluwe, 2014).

Przedstawiono pogląd, że prawidłowe żywienie w OP przynosi korzystny efekt na całą fazę laktacji, w której locha musi przyjmować jak najwięcej składników odżywczych. Wiąże się to oczywiście z wyższą produkcją mleka i zmniejszoną utratą masy ciała. W okresach laktacji trwających 28dni możemy przyjąć spożycie paszy powyżej 200 kg/lochę, a w 24-dniowych laktacjach >150 kg. Jednak najważniejsze jest osiągnięcie najwyższego dziennego spożycia strawnej lizyny (>65 g) i dziennej energii netto (> 14500 kcal). Liczne konsekwencje niewłaściwego spożycia składników odżywczych podczas laktacji są następujące:

Tabela 1: Punkty krytyczne w osiągnięciu najwyższego spożycia składników odżywczych laktacji.

W jaki sposób poszczególne składniki odżywcze wpływają na OP?

Energia: Prawie 80% energii pod koniec ciąży jest tracone w postaci ciepła, a tylko 20% trafia do płodu i tkanek jako energia podtrzymująca. Musimy pamiętać, że potrzeby są wyliczane na podstawie masy metabolicznej organizmu, a poszczególne lochy na fermie mogą różnić się nawet do 100 kg żywej wagi. Nie jest jasne, czy wydajność energetyczna produkcji siary jest taka sama jak w przypadku produkcji mleka, ani czy jest taka sama dla mleka w ciągu pierwszych 3 dni, 10 dni, czy dalszych dni laktacji.

Białko:

• Potrzebne są dalsze badania w celu określenia zapotrzebowania na aminokwasy i białka w okresie przejściowym. Teoretycznie wpływ regresji macicy może mieć znaczenie na metabolizm białek zwłaszcza u loch wieloródek.
• Nie są też dobrze znane wymagania dotyczące utrzymania azotu w okresie przejściowym. Może to wskazywać, że białko musi być czynnikiem ograniczającym produktywność loch pod koniec ciąży, podczas gdy lizyna jest czynnikiem ograniczającym po oproszeniu.

Włączenie nukleotydów do dawki w okresie okołoporodowym wykazało modulację odporności poprzez spowodowanie wzrostu poziomu IgG w siarze. Skutkiem było uzyskanie większej jednorodności masy prosiąt przy odsadzeniu i wyższej masy ciała w wieku ośmiu tygodni (Palomo, 2015).

Lipidy:

• Wykazano również, że suplementacja kwasami tłuszczowymi omega-3 w ostatnim miesiącu ciąży zwiększa żywotność prosiąt po urodzeniu (Rooke, 2001).
• Udział średnio- i długołańcuchowych kwasów tłuszczowych w różnych proporcjach był przedmiotem licznych badań dotyczących metabolizmu wątrobowego, zróżnicowania włączenia lipidów zwierzęcych dla innych z różnych źródeł (olej kokosowy, olej słonecznikowy, olej rybny), obserwując korzystny wpływ na ilość produkowanej siary, indywidualne spożycie siary przez prosięta oraz lepszy wzrost w pierwszych 24 godzinach życia.
• Profil kwasów tłuszczowych dostarczanych w paszy lipidów określa profil kwasów tłuszczowych siary. Zarówno ilość, jak i jakość lipidów oraz immunoglobulin są zależne od żywienia od właściwego żywienia loch.
• Uzupełnienie dawki pokarmowej surowcami bogatymi we włókno pod koniec ciąży umożliwia zwiększenie zawartości lipidów w siarze (Loisel, 2013), poprzez zwiększenie stężenia krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które są wykorzystywane przez gruczoł mlekowy jako prekursory do syntezy lipidów..

W literaturze dobrze opisane jest, że suplementacja niektórymi probiotykami, prebiotykami (mannanoligosacharydami) i sprzężonym kwasem linolowym (Wu, 2015) w paszy okołoporodowej i/lub w ostatnim miesiącu ciąży, powoduje wzrost poziomu przeciwciał IgG w siarze loch.

Oprócz zapotrzebowania na energię, białko, aminokwasy i włókno pokarmowe, konieczne jest uwzględnienie w okresie przejściowym zapotrzebowania na minerały i witaminy, a także na specyficzne dodatki, ponieważ mikrożywienie u wysokoplennych loch jest jednym z filarów stojącym za ich wydajnością produkcyjną i długowiecznością.

Przykład:

• Wapń: Odpowiedni poziom wapnia wspomoże fizjologiczny proces porodu. Nadmiar lub niewystarczająca ilość wapnia może powodować upośledzenie tego mechanizmu.
• Cynk: Jego rola w zmniejszeniu liczby martwo urodzonych prosiąt jest dobrze opisana, ale dokładne mechanizmy, które to determinują, nie są znane. Ze względu na ograniczenia prawne stosowania tego minerału w Europie, zaleca się wprowadzać cynk w formie organicznej, aby osiągnąć korzystny wpływ na ciężarne lochy.

Możemy zatem wywnioskować, że zwracanie uwagi na dzienne spożycie poszczególnych składników odżywczych w tym krytycznym okresie cyklu reprodukcyjnego, jest bardziej właściwe niż skupianie się na ogólnej ilości pobranej paszy przez lochę na dzień.