Żywienie loch: punkty krytyczne w okresie przejściowym (1/2)

Coraz więcej uwagi poświęca się tak zwanemu okresowi przejściowemu (OP), który obejmuje ostatnie dziesięć dni ciąży i pierwsze dziesięć dni laktacji. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze podczas OP szybko się zmienia, zarówno pod względem energii, jak i białka i aminokwasów.

Ogólnie rzecz biorąc, można powiedzieć, że pasze dla loch prośnych mają niską zawartość białka i energii, podczas gdy pasze laktacyjne mają wysoką zawartość białka i energii, a także bardzo różne poziomy i jakość włókna i przyswajalnego wapnia/fosforu. Stanowi to zarówno znaczny skok ilościowy, jak i jakościowy i należy to wziąć pod uwagę. W praktyce przejście z jednej paszy na drugą odbywa się w sposób najłatwiejszy dla personelu, co niekoniecznie oznacza sposób optymalny z żywieniowego punktu widzenia.

Kiedy mamy problemem związany z lochami w laktacji, musimy spojrzeć wstecz, co zrobione było na fermie w ciągu ostatnich sześciu miesięcy. Nie zapewnimy lochom właściwej laktacji, jeśli nie było odpowiedniego zarządzania żywieniem od momentu odsadzenia w poprzednim cyklu do wejścia na porodówkę..

W tym momencie utrzymanie homeostazy i kondycji loch będzie miało kluczowe znaczenie dla zrozumienia wielu zaburzeń, które mogą się pojawić, jeśli wystąpią odchylenia od tych dwóch głównych aspektów podstawy metabolizmu. Są one przedstawione na poniższym wykresie:

Aspekty, o których należy pamiętać, rozważając potrzeby żywieniowe w OP:

• Wzrost płodu
• Rozwój gruczołu mlekowego
• Potrzeby regeneracyjne
• Przybieranie lochy na wadze
• Mobilizacja rezerw organizmu
• Produkcja siary
• Produkcja mleka
• Liczba porodów: pierwszy i drugi vs. lochy wieloródki.
• Waga loch na wspomnianym etapie produkcyjnym w oparciu o genetykę
• Wydajność każdej lochy

Punkty krytyczne, na które w praktyce wpływa właściwe odżywianie w okresie przejściowym

1) Wzrost płodu i masa miotu po urodzeniu: Prawie połowa wagi przy porodzie przypada na ostatnie 3-4 tygodnie ciąży. Szacuje się, że wzrost płodu w pierwszej połowie OP stanowi 25-30% masy po urodzeniu. Wiąże się to ze zwiększonym zapotrzebowaniem lochy na białko i aminokwasy. Jeśli spożycie składników odżywczych w tych dniach nie wystarcza do utrzymania organizmu, rezerwy tłuszczu i białka zostaną zmobilizowane do wzrostu tkanki płodowej i rozrodczej. Nie oznacza to, że wpłynie liniowo na masę urodzeniową prosiąt, ale wpłynie negatywnie na fizjologię rozrodu lochy. Ponieważ nie znamy dokładnej liczby płodów, trudno jest ustalić dokładne wymagania żywieniowe.

2) Rozrost łożyska, macicy i płynu owodniowego: Płyn owodniowy i błony wzrastają od początku ciąży do 80-85 dnia, więc ich zmienność w OP nie ma większego wpływu na potrzeby żywieniowe. W przeciwieństwie do tego, wykładniczy wzrost łożyska i rogów macicy ma wpływ na podstawie ich zawartości aminokwasów. Pod koniec porodu locha traci składniki odżywcze zatrzymane w wydalonym łożysku, płynach i błonach, co skutkuje ujemnym bilansem. I odwrotnie, gdy następuje regresja dwóch rogów macicy, dostarczane przez to składniki odżywcze przechodzą do krwi i są wykorzystywane do produkcji mleka. Nie wiadomo dokładnie, jak żywienie loch w tym okresie przejściowym wpływa na regresję tkanki macicy.

3) Rozwój gruczołu mlekowego: Laktogeneza rozpoczyna się około 90 dnia ciąży. Wzrost gruczołu mlekowego następuje w ostatnim trymestrze ciąży, z najszybszym etapem rozwoju w ciągu ostatnich dziesięciu dni przed porodem i dzieli się na dwie fazy:

• Faza I: przygotowanie tkanki gruczołu mlekowego do syntezy składników mleka
• Faza II: wydzielanie siary. Najszybszy wzrost tkanki mlekotwórczej ma miejsce na dziesięć dni przed porodem i utrzymuje się przez dziesięć dni po oproszeniu, ale przebiega już w wolniejszym tempie. Odżywianie w tym okresie odgrywa kluczową rolę w rozwoju gruczołu mlekowego.

4)Produkcja ciepła endogennego: produkcja mleka prowadzi do wzrostu produkcji ciepła. Zapotrzebowanie na energię potrzebnej do utrzymania temperatury jest wyższe podczas porodu niż podczas ciąży, ponieważ jest stałe w oparciu o masę metaboliczną (460 vs. 405 kJ/kg - NRC 2012), co mówi nam, że w ciągu dziesięciu dni przed oproszeniem zapotrzebowanie na energię potrzebnej do utrzymania temperatury lochy pozostaje stałe, w zależności od wagi lochy. W pierwszym dniu po oproszeniu, ze względu na ilość/skład siary, dodatkowa endogenna utrata ciepła jest niewielka, ale począwszy od 2 dnia po porodzie utrata ciepła znacznie wzrasta w stosunku do ilości wyprodukowanego mleka. Między 2. a 10. dniem laktacji wzrost produkcji ciepła odpowiada zawartości energii, jaki odpowiada pół kilogramowi paszy.

5) Adaptacyjne procesy fizjologiczne: faza ciąży jest uważana za okres anabolizmu, natomiast w okresie laktacji znajdujemy się w okresie katabolizmu. Co do zasady, energia pobierana przez lochę w ciąży 70% ma na pokrycie jej potrzeb bytowych, a tylko 30% zużywana jest na produkcję (płody, łożysko, płyn owodniowy, błony, macica), natomiast w okresie laktacji 70% służy do produkcji mleka, która jest znacznie bardziej wymagająca metabolicznie niż produkcja płodowa. Wiąże się to ze zmianą metabolizmu wątroby z trzykrotnym wzrostem przepływu osocza tętniczego i szacunkowym +40% wzrostem zużycia tlenu przez wątrobę podczas laktacji. Podstawową funkcją wątroby w tym okresie jest utrzymanie homeostazy glukozy, przy czym glukoza jest efektywniej wykorzystywana z rezerw organizmu niż z samej paszy. Powinno to skłonić nas do zastanowienia się nad znaczeniem rezerw glikogenu w tym okresie przejściowym, kumulując jak najwięcej w ciągu ostatnich dziesięciu dni ciąży i unikając znacznego uszczuplenia tych rezerw w pierwszych dziesięciu dniach laktacji poprzez wysokie spożycie paszy w sposób ciągły. Gdy przerwa między kolejnymi zadaniami paszy jest dłuższa niż cztery godziny u bardzo plennych loch, poziom glukozy w osoczu drastycznie spada. Przeprowadzono badania nad związkiem między poziomami mocznika w osoczu u loch podczas porodów a produkcją siary (Loisel, 2014). Badania wykazały że metabolizm wątrobowy wpływa na produktywność loch w okresie przejściowym, biorąc pod uwagę, że mocznik jest wytwarzany w wątrobie ( utlenianie białek).