0
Afrykański pomór świń (ASF) pojawił się w Rosji w 2007 roku, rozprzestrzeniając się do Ukrainy w 2012 roku i na Białoruś w 2013 roku. W 2014 roku wirus został potwierdzony u dzików i świń domowych na Litwie, Łotwie, w Estonii i Polsce. Od tego czasu ogniska choroby co roku dotknęły nowe regiony: Czechy i Rumunię w 2017 r., Węgry, Belgię i Bułgarię w 2018 r. oraz Słowację i Serbię w 2019 r. Choroba nadal postępowała, docierając do Grecji i Niemiec w 2020 r., Macedonii Północnej i Włoch w 2022 r. oraz Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Kosowa, Szwecji, Czarnogóry i Albanii w latach 2023-2024.
Świnie domowe
Od momentu pojawienia się choroby w Europie obserwowano stały wzrost liczby ognisk do 2023 r., kiedy to osiągnięto historyczny szczyt z 4513 ogniskami, ze względu na pojawienie się choroby w Bośni i Hercegowinie oraz Chorwacji. Jednak w 2024 r. odnotowano gwałtowny spadek do 752 przypadków.
Najbardziej krytyczne były lata 2018-2023. W tym okresie ASF szybko się rozprzestrzeniał, dotykając głównie Europę Wschodnią, z głównymi szczytami w krajach takich jak Rumunia, Bośnia i Chorwacja.
Rumunia jest krajem o największej łącznej liczbie ognisk, przy czym najbardziej krytyczne lata to 2018 (1 163 ogniska) i 2019 (1 724 ogniska). W 2023 r. Rumunia zgłosiła 740 ognisk choroby, co jest nadal wysoką liczbą, ale niższą w porównaniu z poprzednimi latami. W 2024 r. odnotowano najniższą liczbę ognisk od czasu potwierdzenia obecności choroby (215).
Bośnia i Hercegowina oraz Chorwacja wyróżniają się masowymi ogniskami w 2023 r., z odpowiednio 1 508 i 1 124 ogniskami, chociaż w obu przypadkach odnotowano znaczny spadek do 33 i 6 ognisk w 2024 roku.
Polska wykazuje stabilny trend z umiarkowanym wzrostem w czasie, osiągając szczyt w 2021 r. (124 ogniska) i kończąc na 44 ogniskach w 2024 r.
Serbia również odnotowała znaczny wzrost w ostatnim czasie, z 991 ogniskami w 2023 r. i 304 w 2024 r.
Bułgaria, Estonia i Łotwa zgłosiły niską liczbę przypadków, rozproszonych w całym okresie. Na przykład w Bułgarii w 2019 r. odnotowano 44 ogniska, a w 2024 r. tylko 1 ognisko.
Mołdawia, Grecja i Słowacja przedstawiły marginalne i sporadyczne przypadki.
Dziki
ASF u dzików rozprzestrzenił się alarmująco w Europie w ciągu ostatniej dekady. Od czasu pierwszych doniesień w 2014 r. z 334 przypadkami, choroba wykazywała ciągły wzrost, osiągając najwyższy poziom w 2021 r., z 12 150 zgłoszonymi przypadkami. Chociaż liczba ognisk choroby zmniejszyła się w kolejnych latach, utrzymywała się na wysokim poziomie w 2023 r. (7 903) i 2024 r. (7 672), co dowodzi, że wirus nadal stanowi poważne zagrożenie dla dzikiej przyrody i gospodarek w regionie.
Lata 2020 i 2021 były najbardziej krytyczne. W tym okresie ogniska ASF u dzików osiągnęły bezprecedensowy poziom, z ponad 10 000 przypadków rocznie w Europie. Jednak począwszy od 2022 r. obserwuje się umiarkowany, ale trwały spadek, chociaż poziomy z 2023 i 2024 r. (około 7700 przypadków rocznie) pozostają wysokie.
Polska jest liderem pod względem całkowitej liczby przypadków, która osiągnęła rekordowy poziom w 2020 r. (4070 przypadków) i utrzymała niepokojący trend w 2021 r. (3221 przypadków) i 2024 r. (2444 przypadki). Kraj ten był głównym epicentrum wirusa przez całą dekadę, z łączną liczbą ponad 20 000 potwierdzonych przypadków.
Węgry odnotowały znaczny wzrost począwszy od 2018 roku, osiągając 4 001 przypadków w 2020 roku. Chociaż liczba ognisk spadła w kolejnych latach, kraj ten odnotował 420 przypadków w 2024 r., co wskazuje, że problem nadal istnieje.
Niemcy, choć zgłosiły przypadki dopiero w 2020 r., doświadczyły gwałtownego wzrostu z 2 525 ogniskami w 2021 roku. W 2024 r. ich liczba (935 przypadków) pozostaje wysoka, co odzwierciedla trudności w kontrolowaniu choroby w regionie.
Łotwa i Litwa odnotowały dużo przypadków od początku odnotowania choroby. Łotwa osiągnęła szczyt w 2017 r. (947 przypadków), podczas gdy Litwa zgłosiła 1 443 przypadki w 2018 r. W 2024 r. oba kraje odnotowały wysokie liczby, odpowiednio 940 i 555 przypadków.
Bułgaria odnotowuje ciągły wzrost od 2019 r., osiągając 712 przypadków w 2024 r., co wskazuje na niepokojącą ekspansję na Bałkanach.
Włochy różnią się od innych krajów, ponieważ przez ponad cztery dekady choroba występowała endemicznie na wyspie Sardynii do stycznia 2022 r., kiedy to potwierdzono pierwszy przypadek na terytorium półwyspu, ze znacznym wzrostem w 2023 r. (1 047 przypadków) i szczytem w 2024 r. (1 200 przypadków).
28 stycznia 2025 r./ Redakcja 333
